Każdy Jego nowy wiersz to było dla nas święto, niespodzianka, podarunek, temat do długich rozmów z przyjaciółmi i zaproszenie do rozmyślania w samotności − Wisława Szymborska
Kraków to miasto wyróżnione przez Czesława Miłosza, bowiem wybrał je właśnie na ten haust życia, który mu ono dało jako 10 lat w Jego polskim kalendarzu poemigracyjnym, po licznych wędrówkach, tułaczkach po świecie. Nic dziwnego więc w tym, że oto właśnie w tym mieście pomyślano o 2. Festiwalu Czesława Miłosza z wielkim rozmachem, przy poparciu i zainteresowaniu znakomitości z całego świata − literackiego czy naukowego, a i instytucji z samego szczytu: Parlamentu Europejskiego, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Sejmu litewskiego, Sejmu RP, UNESCO, Instytutu Książki, Instytutu Adama Mickiewicza, Instytutu Literatury i Folkloru Litewskiego, Miasta Krakowa, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowskiego Biura Festiwalowego, którym dyryguje − dyrektor Jerzy Illg.
Festiwal Czesława Miłosza już trwa od rana. Kraków festiwalowy − jak podają organizatorzy − będzie gościł prawie 200 osób z kilku kontynentów, bowiem tak liczne grono pisarzy, poetów, literaturoznawców, krytyków literackich, miłośników i przyjaciół Czesława Miłosza zostało zaproszonych. Pojawią się także laureaci Nagrody Nobla, oboje poeci: Wisława Szymborska i Derek Walcott − karaibski poeta, eseista.
Na liście gości z zagranicy znaleźli się: Adonis − arabski poeta i krytyk literacki, Egidijus Aleksandravičius − litewski historyk, autor licznych prac naukowych, Timothy Garton Ash − brytyjski historyk, profesor Uniwersytetu w Oxfordzie, Bei Dao − wybitny poeta chiński, Stanley Bill − miłoszolog, przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą Nobliście, Francesco M. Cataluccio − włoski pisarz, wydawca, tłumacz i polonofil, Clare Cavanagh − profesor Literatur Słowiańskich w Northwestern University, Andriej Chadanowicz − białoruski poeta młodego pokolenia, Edward Hirsch − amerykański poeta, krytyk literacki, eseista, Artur Rosman − doktorant University of Washington w Seattle, Henryk Siewierski − profesor Universidade de Brasilia, Oleg Czuchoncew − rosyjski poeta, Maria Delaperrière, profesor dr hab., przez wiele lat kierowała Wydziałem Polonistyki w INALCO w Paryżu, Robert Faggen − profesor literatury, założyciel the Miłosz Archive, Matthias Freise − profesor literatur słowiańskich na uniwersytecie w Getyndze, Natalia Gorbaniewska − rosyjska poetka, dziennikarka, tłumaczka, John Gray − filozof, politolog, publicysta, Irena Grudzińska-Gross − historyk literatury i idei, eseistka, Lars Gustafsson − szwedzki poeta, powieściopisarz i uczony, Nilüfer Göle − turecka profesor socjologii, György (George) Gömöri − wykładowca akademicki, tłumacz; Tomáš Halík − filozof, teolog, psycholog, Edward Hirsch − amerykański poeta, krytyk literacki, eseista, Jane Hirshfield − amerykańska poetka i eseistka, Algis Kalėda − pracownik naukowy Instytutu Litewskiej Literatury, Ołeh Łyszeha − legenda poezji ukraińskiej, nazywany ukraińskim Thoreau, Luigi Marinelli − profesor zwyczajny na Uniwersytecie „La Sapienza”, Nuala Ní Dhomhnaill − irlandzka poetka, pisze w języku gaelickim, Liam O Flynn − irlandzki muzyk, wirtuoz instrumentów tradycyjnych, Kris Van Heuckelom − profesor na belgijskim Katholieke Universiteit Leuven, Tomas Venclova − litewski poeta, eseista, tłumacz, profesor Yale University, Helen Vendler − znawczyni poezji współczesnej, profesorka Universytetu Harvarda, Artur Rosman − doktorant University of Washington w Seattle, Zadie Smith − pisarka i eseistka, profesorka literatury, Henryk Siewierski − profesor Universidade de Brasilia, Nina Taylor-Terlecka −wykładowca na Uniwersytecie Oksfordzie, Aśok Wadźpeji − hinduski poeta, tłumacz, wydawca, krytyk literacki, Derek Walcott − karaibski poeta, eseista, laureat Nagrody Nobla, Mateusz Werner – filozof kultury, krytyk filmowy, Lidia Wiśniewska − prof. dr hab. UKW w Bydgoszczy, Dorota Wojda − pracuje w Katedrze Teorii Literatury Wydziału Polonistyki UJ, Marta Wyka − profesor zwyczajny Wydziału Polonistyki UJ, Adam Zagajewski − poeta, eseista, krytyk literacki, prozaik, tłumacz, Krzysztof Zajas − literaturoznawca, kulturoznawca, badacz pograniczy kulturowych, Marek Zaleski − profesor w Instytucie Badań Literackich PAN, Zofia Zarębianka − poetka, krytyk literacki, eseistka.
Natomiast goście z Polski to: Stanisław Bereś − profesor Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWr, Tomasz Bilczewski − dyrektor Centrum Studiów Humanistycznych UJ, Jacek Bolewski SJ − jezuita-kapłan, profesor teologii dogmatycznej na PAT w Warszawie, Stefan Chwin −prozaik, eseista, historyk literatury, profesor UG, Krzysztof Ćwikliński − adiunkt w Katedrze Kulturoznawstwa UMK, Anna Czabanowska-Wróbel − profesor Wydziału Polonistyki UJ, Krzysztof Krasuski − profesor w Katedrze Literatury Porównawczej UŚ, Andrzej Nowak − historyk i publicysta, profesor nauk humanistycznych, Tomasz Garbol − dr, pracownik naukowy KUL, Jarosław Fazan − adiunkt w Katedrze Krytyki Współczesnej UJ, Aleksander Fiut − kierownik Katedry Historii Literatury Polskiej XX w., Andrzej Franaszek − autor biografii Czesława Miłosza, Julia Hartwig − poetka, eseistka, tłumaczka, Magda Heydel − tłumaczka, krytyk literacki, pomysłodawczyni seminarium przekładowego Miłosz365, Jerzy Illg − wydawca, dyrektor programowy Festiwalu Miłosza, Ireneusz Kania − tłumacz, eseista, znawca kultur i religii Wschodu, Jan Andrzej Kłoczowski OP − dominikanin, profesor filozofii, Michał Kłosiński − doktorant w zakładzie Poetyki i sztuki interpretacji UŚ, Krzysztof Krasuski − profesor w Katedrze Literatury Porównawczej UŚ, Ryszard Krynicki − poeta, tłumacz i wydawca, Wojciech Kudyba − profesor UKSW w Warszawie, Zdzisław Łapiński − teoretyk, krytyk i historyk literatury, Tadeusz Lubelski − historyk i krytyk filmu, Andrzej Mencwel − profesor, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej UW, Krzysztof Michalski – filozof, tłumacz, wykładowca akademicki, Adam Michnik − historyk, eseista, publicysta polityczny, Agnieszka Morstin-Popławska − adiunkt w Katedrze Historii Filmu Polskiego w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ, Andrzej Nowak – historyk i publicysta, profesor nauk humanistycznych, Józef Olejniczak − profesor na Wydziale Filologicznym UŚ, Thomas Pavel − teoretyk literatury, krytyk, powieściopisarz, Jacek Podsiadło − poeta, radiowiec, niespokojny duch, Grzegorz Przebinda − historyk idei, rusycysta, Tomasz Różycki − poeta, tłumacz, eseista, laureat Nagrody Kościelskich, Tadeusz Sławek − kierownik Katedry Literatury Porównawczej w UŚ, Marian Stala profesor, pracuje na Wydziale Polonistyki UJ, Barbara Stelmaszczyk − dr hab. prof. Uniwersytetu Łódzkiego, Wisława Szymborska − poetka i eseistka, laureatka Nagrody Nobla, Jerzy Szymik − teolog i poeta, Łukasz Tischner − adiunkt na Wydziale Polonistyki UJ, Teresa Walas − historyk i teoretyk literatury, krytyk literacki.
Kraków festiwalowy ma wiele do zaoferowania. Poza bardzo atrakcyjnym programem spotkań, dyskusji, warsztatów ukazał się specjalny spacerownik Miłosz w Krakowie, który niejako odsłania miasto poety. Jest co oglądać, w tym np. wystawę Czesław Miłosz − portrety, czyli zbiór fotografii Judyty Papp (ul. Powiśle 11).
Pawilon Miłosz to intermedialny projekt artystyczny. Synteza literatury, sztuk wizualnych, muzyki i nowych mediów. Na pl. Szczepańskim − wolno stojąca kopuła o średnicy 20 metrów, mogąca pomieścić jednorazowo nawet 400 osób − poza swą artystyczną funkcją, będzie pełnić także rolę intermedialnej sali koncertowo-wystawienniczej. Odbywać się w nim będą odczyty, prezentacje multimedialne oraz spotkania z pisarzami i krytykami literatury przybliżające odbiorcom postać poety. Twórcami tego niezwykłego intermedialnego projektu artystycznego są Miłosz Łuczyński i Marek Chołoniewski.
Dla nie mogących osobiście uczestniczyć w wydarzeniach − streaming w witrynach i audycje radiowe − bowiem właśnie dzięki streamingowi na stronie www.milosz365.pl oraz http://milosz.ajctv.pl/ − tutaj podano pełny harmonogram transmisji. Jako pierwsze transmitowane będzie spotkanie Czesława Miłosza wspominają przyjaciele, we wtorek o 18.00.
W Polskim Radiu − audycje, relacje na żywo, bowiem w ten festiwal zaangażowały się także Programy: 2 i 3 Polskiego Radia, które na czas Festiwalu uruchomią w Pawilonie Wyspiańskiego (pl. Wszystkich Świętych 2) swoje studio i zrealizują od wtorku do niedzieli osiem audycji oraz relacje na żywo z kolejnych festiwalowych dni. Dodatkowo, Dwójka będzie transmitować oratorium Onutė Narbutaitė Centones meae urbi (Opera Krakowska, piątek 13 maja, o godz. 21.00). Zarejestruje także wieczór: Czesława Miłosza wspominają przyjaciele (wtorek, 10 maja godz.18.00), panel: Zrozumieć Rosję (środa, 11 maja, godz. 20.00) oraz cztery wieczory poetyckie: Księga olśnień (czwartek, 12 maja, godz. 19.00), Miasto bez imienia (piątek, 13 maja, godz.19.00), Nieobjęta ziemia (sobota, 14 maja, godz.19.30), a także Wielkie Księstwo Poezji (niedziela, 15 maja godz.18.00).
Wejściówki na filmy o Czesławie Miłoszu w kinie Pod Baranami, a także na inne wydarzenia, właściwie na ich większość, są bezpłatne (niestety, na koncerty jednak obowiązuje wstęp po okazaniu płatnego biletu). Przygotowano osiem filmów: Wilno Miłosza, Przyśnił mi się sen powrotu, Dolina Issy, Czesława Miłosza historia literatury polskiej XX w., Czesława Miłosza wyprawa w dwudziestolecie, Czarodziejska góra. Amerykański portret Czesława Miłosza, Czesław Miłosz in memoriam oraz Trzynasty pochowany. Do obejrzenia − podczas specjalnego przeglądu filmowego w dniach 9 −11 maja. Wejściówki gratis można odbierać w kasie kina.
Premiera książki Miłosz. Biografia, na której Andrzej Franaszek pojawił już w pierwszym dniu Festiwalu Miłosza − w Pawilonie Miłosz na placu Szczepańskim.
Dla szukających przygód konkursowych, a zwłaszcza wygranych, organizatorzy zapowiadają mnóstwo takich okazji. Warto sięgnąć do źródeł szczegółowych informacji, zasięgnąć opinii tych, którzy już mają za sobą część łowów tematycznych i wrażeń, i pobyć tam, gdzie można szukać wielkich podniet dla ducha i tych śladów, które pozostawił po sobie Czesław Miłosz.
Stefania Pruszyńska
