Ze zbiorów poetyckich na półkach mojej biblioteki domowej, czekających cierpliwie na przypomnienie o ich autorach i wierszach nawiązujących do świąt Bożego Narodzenia, sięgnęłam po wydane w latach 1997 − 1999, czyli u schyłku XX wieku. Cytowane z tych wydawnictw utwory są autorstwa poetów związanych z Poznaniem lub regionem Wielkopolski.
Tomasz Agatowski, urodzony w 1949 roku w Inowrocławiu, na Kujawach, od 1968 roku mieszkał w Poznaniu. Zmarł w 2004 roku. Krystyna Grys, nadal twórcza, mieszka w Lesznie. Jej relacje z poznańskim środowiskiem literackim wiąże wspólne członkostwo w poznańskim oddziale Związku Literatów Polskich i wykwitłe na tym gruncie przyjaźnie i sympatie, także sięgające poza region czy Polskę.
Krystynę Grys i Tomasza Agatowskiego łączą w poezji, wprawdzie stylistycznie i treściowo indywidualne, lecz intensywne i często pojawiające się wątki skupione na religijnej tożsamości, wrażliwej percepcji chrześcijańskich postaw wobec świata i człowieka uwikłanego w sprzeczności, a poszukującego odpowiedzi. Stawianie tez na przekór zastanemu światu słowa, uzurpującemu sobie prawo do monopolu na diagnozy, werdykty i wnioski, to niewątpliwie domena Tomasza Agatowskiego, burzyciela stosu kanonów, które ocenił jako skamieniałe wobec własnej wizji. Natomiast cechą pierwszoplanową poezji Krystyny Grys jest przenikliwy liryzm w obserwacjach, kontemplacjach i stanowienie wyrazistym słowem poetyckim od nowa własnego obrazu tej rzeczywistości, która przyciągnęła jej uwagę.
Wybrałam do tej publikacji krótkie wiersze − niosące w treściach swoistości myśli przenikających potoczności w stereotypach postrzegania tradycji, Wigilii i Bożego Narodzenia. Te strofy odsłaniają już po pierwszej lekturze demistyfikowaną nieodświętną odświętność. A też skłaniają do refleksji metafizycznej, filozoficznej. I tej nad człowieczeństwem i boskością.
Krystyna Grys. Fot. Mieczysław Kampa
KRYSTYNA GRYS
Wigilia na dworcu
W dworcowej restauracji
stół zastawiony
dla bezdomnych
Litościwy Barszcz
ziemniaki śledź
Opłatek
łamie słowa
W żłóbkach serc
rodzi się
radość wspólnoty
Wiersz „Wigilia na dworcu” z tomiku „Za progiem cienia” (1999) w zbiorze „Smak życia”, Krystyna Grys, wyd. II autorskie, Biblioteka Tematu nr 50, Bydgoszcz 2015
Tomasz Agatowski. Fot. Irena Murawa
TOMASZ AGATOWSKI
***
Na początku było Milczenie.
A ciało słowem się stało,
a słowo domem się stało,
a dom stał się Ogniem –
Betlejemska lekcja
Tamtej Marii wody płodowe
Jak zwykle miały oceanu smak
Bóg lepił opłatki cierniowe
By ludzi karmił z krzyża Syn-Ptak
Wstęp i wiersz „Betlejemska lekcja” ze zbioru „Na początku było milczenie”, Tomasz Agatowski, wyd. Oficyna Wydawnicza GMP, Poznań 1997
O autorach jeszcze słów kilka. Ze smutkiem w sierpniu 2004 roku przyjęłam wiadomość o śmierci Tomasza Agatowskiego, również dzierżącego nie tylko poetyckie pióro, lecz także dziennikarskie, felietonisty i reportażysty. Widywałam go w poznańskich siedzibach redakcji, w których wówczas pracowałam: Dziennika Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 − 1991) i tygodnika „Wprost” (1996 − 2000; redakcja w 2000 r. przeniosła się do nowej siedziby w Warszawie). Był także autorem programów „Finezja Twórczości” w poznańskich kawiarniach. Na jego dorobek składają się tomiki poetyckie: „Są nieba większe” (1987), „Światło Nemesis” (1994), „Białe modlitwy” 1994), „Jeśli wytrwasz” (1995), „Jaki byłby ogień” (1997), tom aforyzmów „Stajnia Tomasza”, eseje, liczne artykuły prasowe.
Tomasza Agatowskiego na początku 2021 roku, 4 stycznia, przypomniała poznańska Scena na Piętrze w 10. odcinku cyklu poetyckiego „Żywiąc słowo”. Wiersze wspominanego poety czytał Andrzej Lajborek, aktor Teatru Nowego im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu. Spektakl wyreżyserował Romuald Grząślewicz, kierownictwo literackie nad nim sprawował Zbigniew Gordziej ze Związku Literatów Polskich, a scenografię przygotowała Maria Kania. Oprawę muzyczną zaś interpretacji poezji Tomasza Agatowskiego stworzył Piotr Żurowski. Ta realizacja jest dostępna na kanale You Tube pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=skzVXv1gc3A.
Aktualnie namiastką kontaktów na żywo jest dialog podtrzymywany i kontynuowany korespondencyjnie w trybie online wielu z wieloma. Taką formę wyznaczają nie tylko odległości dzielące od miejsc zamieszkania przyjaciół i znajomych, lecz już drugi rok cieniem się kładzie na życie artystyczne, literackie i towarzyskie pandemia. W kręgu aktywnie podtrzymujących ognie pamięci, sympatii i wspólnych zainteresowań − Krystyna Grys wyróżnia się otwartością na wiele spraw. Tworzy nadal i publikuje swoje nowe wiersze. Wspomniała wcześniej o przyjaźni z Łucją Danielewską. Na łamach Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl pojawiły się te treści we wspomnieniu o Łucji Danielewskiej wraz z wierszem Krystyny Grys, dedykowanym jej pamięci.
Stefania Pruszyńska
http://www.impresjee.pl/wspomnienie-o-lucji-danielewskiej-z-wierszem-krystyny-grys-dedykowanym-jej-pamieci/
— Stefania Pruszyńska
(Stefania Pruszyńska oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka. Redaktor naczelna, wydawca, autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl (od 2006 r.)
Autorka publikacji różnych gatunków (eseje, recenzje, felietony, reportaże, wywiady, fotoreportaże), utworów literackich (poetyckich i prozy poetyckiej, opowiadań, utworów satyrycznych, grotesek, aforyzmów) oraz artystycznych sztuki plastycznej.
Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej literackiej, a w plastycznej mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia w obrazach o indywidualnym, rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PUBLIKACJE RÓŻNOGATUNKOWE (co najmniej 2 tys.): publicystyka, eseje, felietony, wywiady, recenzje, reportaże, fotoreportaże, utwory artystyczne: literackie i sztuki plastycznej – zarówno w Gazecie IMPRESJee.pl (od 2006 r.), własnych autorskich witrynach artystycznych (Poezja, Stefania Pruszyńska, ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska w latach: 2007-2019), własnym zbiorze poezji „Szepty dalekobieżne” (San Francisco ), jak i w wielu czasopismach ogólnopolskich i regionalnych (również w cyklicznych wydawnictwach: rocznikach) – kulturalnych, literackich, muzycznych, książkach innych autorów, antologiach poetyckich (np. Lednickiej Wiosny Poetyckiej), antologiach poezji współczesnej i antologiach poetyckich dwujęzycznych (np. w latach 2017-2023: Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej, wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”), charytatywnych i tematycznych. NAJNOWSZE PUBLIKACJE (oprócz zamieszczanych na bieżąco w Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl) w: kwartalniku literackim „Protokół Kulturalny” (nr 84/2023), antologii poświęconej pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 (wyd. Posnania, Poznań, czerwiec 2023) oraz antologii VII Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej „Jesienny dotyk poezji” (wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, październik 2023). Także publikowała i publikuje w witrynach macierzystych środowisk dziennikarskich i literackich.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PREZENTACJE UTWORÓW ARTYSTYCZNYCH. ⇒⇒⇒⇒Poetyckie na: spotkaniach autorskich, festiwalach kulturalnych, jako gość poetycki koncertów, specjalnych spotkań okolicznościowych i różnych społeczności, zaprzyjaźnionych twórców, wieczorach Klubu Literackiego, w kolejnych edycjach Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej WO ZLP oraz kaliskich „Aforystykonów” WO ZLP (w Poznaniu m.in.: w klubie ZAK, PoemaCafe, Pałacu Działyńskich, Domu Romskim, Domu Bretanii, siedzibie PO ZLP na os. Powstańców Warszawy w 2015 r., na Wydziale Dziennikarstwa UAM w kampusie na Morasku, Auli UAM w 2017 r., Collegium Minus UAM, siedzibie KL „Dabrówka” na Piątkowie, w Dwujęzycznym Liceum im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego; poza Poznaniem – w: Kaliszu, Nieszawie, Ludwikowie, Międzyzdrojach, a poza Polską – na greckiej Krecie w Rethymno i Adelianos Kampos w 2010 r).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z 35-letnim doświadczeniem zawodowym z pracy dziennikarskiej i redaktorskiej, a także artystycznej w redakcjach i wydawnictwach (od 1989). Etatowo: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), własnej Agencji „Promotion” (1993), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000).
⇒⇒⇒⇒⇒ Od 2006 r. redaktor naczelna, niezależna wydawczyni, redaktor-autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee, obecnie pod nazwą IMPRESJee.pl, o profilu kulturalnym.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z DOŚWIADCZENIEM WIELOASPEKTOWEJ WSPÓŁPRACY (dziennikarskiej, autorskiej artystycznej, redaktorskiej) z wieloma czasopismami, w tym polonijnymi (w latach 1992-2010: dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn) oraz licznymi ogólnopolskimi i regionalnymi czasopismami kulturalnymi, literackimi (od wielu lat z „Protokołem Kulturalnym”) oraz wydawnictwami-wydawcami książek literackich i antologii poezji.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ TAKŻE REDAKTOR PROWADZĄCA I REDAKTOR-KOREKTOR (z wieloletnim doświadczeniem): czasopism (miesięczników i tygodników), monografii, albumów artystycznych i historycznych, książek poetyckich i prozy, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów i prac naukowych i in.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAGRODY: w ogólnopolskim konkursie Miesięcznika Kulturalnego „Arkusz” Poznań-Warszawa-Kraków-Wrocław, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” (1996), oraz laur „Dziennikarskie Koziołki 2017” w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia Dziennikarzy RP – dla swojej redakcji IMPRESJee.pl za wieloaspektowe realizacje.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM) oraz Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (AE).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Ideowiec - miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka idei dialogu kultur i jej rozwoju.
