Ekologiczne konsekwencje wyrębów drzew w Puszczy Białowieskiej sięgają daleko poza obszary ich dokonywania. Zmieniły one strukturę krajobrazu i funkcjonowanie całego ekosystemu – stwierdzają naukowcy po analizie satelitarnych zdjęć puszczy.
Wpływ wycinki drzew na ekosystem Puszczy Białowieskiej sprawdzili prof. Grzegorz Mikusiński ze Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego, dr hab. Dries P.J. Kuijper, Jakub Witold Bubnicki i dr Marcin Churski z Instytutu Biologii Ssaków PAN w Białowieży oraz dr hab. Dorota Czeszczewik i dr hab. Wiesław Walankiewicz z Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Wyniki badań i wnioski opublikowali w czasopiśmie naukowym „Biological Conservation”.
„Dokonaliśmy pierwszych obiektywnych analiz dotyczących wydarzeń, jakie miały miejsce w Puszczy Białowieskiej. Przy okazji omawiamy spodziewane konsekwencje tej wycinki, powołując się na dostępną wiedzę i najnowsze wyniki badań naukowych” – podkreślił Grzegorz Mikusiński, główny autor badania.
Aby ocenić rozmiar i krajobrazowe efekty wyrębów sanitarnych związanych z gradacją kornika drukarza w polskiej części Puszczy Białowieskiej, Jakub Bubnicki wykorzystał zdjęcia satelitarne, zarejestrowane przez europejskiego satelitę Sentinel-2, należącego do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Dostarcza on zdjęć o rozdzielczości na tyle dobrej, że pozwalają ocenić skalę zmian drzewostanu. Do porównań wybrano najlepsze zdjęcia, wykonane podczas bezchmurnych dni: 25 lipca 2015 i 9 czerwca 2018 r.
Według ich obliczeń powierzchnia, na której wycięto i wywieziono drzewa, wynosi co najmniej 675 hektarów, w tym – 229 hektarów szczególnie cennych drzewostanów ponadstuletnich.
Autorzy analiz podkreślają, że konsekwencje wycinki nie ograniczają się jedynie do miejsc, w których ścięto drzewa.
W obszarach przylegających do wyrębów również pojawiają się konsekwencje działań człowieka. Biorąc to pod uwagę – okazuje się, że puszczański obszar, na którym dostrzegalne i stwierdzalne są konsekwencje wycinki, jest dużo większy.
„Gdy przyjmie się – na podstawie istniejących badań, że negatywny wpływ wyrębów jest odczuwalny dla gatunków typowo leśnych w odległości do 100 m od krawędzi wyrębu – to można mówić o oddziaływaniu na co najmniej 4073 ha lasów w Puszczy Białowieskiej” – mówi Grzegorz Mikusiński.
Usuwanie starych, spróchniałych drzew zmniejsza dostępność dziupli, pogarszając jakość siedlisk różnych gatunków, choćby ptaków. W przypadku rysi, objętych ścisłą ochroną gatunkową, wycinka i usuwanie martwych drzew powoduje takie zmiany w krajobrazie, które nie sprzyjają prowadzeniu polowań (rysie polują z zaskoczenia, a zalegające pnie to ich naturalny poligon).
Autorzy badania stwierdzają, że doszło do znacznego uszczerbku wartości przyrodniczej Puszczy Białowieskiej. Ucierpiało zwłaszcza wiele gatunków chronionych dyrektywami: ptasią i habitatową, stanowiącymi podstawę prawną ochrony tego obszaru Natura 2000.
„Co więcej – okazuje się, że wyręby zwiększyły stopień fragmentacji lasu o 26 proc. (w skali krajobrazowej), zmniejszając tym samym obszar mateczników, a więc lasów z bardzo niewielkim wpływem człowieka i często będących ważnymi ostojami wielu gatunków zwierząt” – podkreśla Jakub Bubnicki, który przeprowadził analizy przestrzenne.
Skomplikowanym relacjom pomiędzy organizmami lasów poświęcono już wiele badań, prowadzonych m.in. właśnie na terenie Puszczy Białowieskiej. Naukowcy wskazują, że ochrona tych związków i procesów jest nie mniej ważna niż ochrona samych gatunków czy siedlisk. Wyniki nowych badań dostarczają dowodów na to, że prowadzenie wyrębów oznacza również wpływ na relacje pomiędzy gatunkami.
„Najważniejsze, co wykazaliśmy – to fakt, że ekologiczny wpływ wyrębów wykracza daleko poza obszary, gdzie wycięto i usunięto drzewa. Dochodzi do tego poprzez zmianę struktury krajobrazu i wpływ na sposób funkcjonowania ekosystemu w szerszej skali, w skali krajobrazu” – komentuje dr hab. Dries Kuijper, biolog specjalizujący się w interakcjach między drapieżnikami a roślinożercami i roślinami.
Jak mówi, „obecność powalonych drzew sprzyja naturalnej regeneracji lasu: do takich okolic trudniej jest dotrzeć, a w dodatku większe jest tam ryzyko napotkania drapieżnika. Dlatego takich miejsc unikają zwierzęta kopytne, choćby jelenie, zgryzające młode drzewa”.
Autorzy analiz proponują rozwiązania, które pozwolą łagodzić ekologiczne szkody na terenie Puszczy Białowieskiej. „Po pierwsze, regenerację obszaru poddanego wycince należy pozostawić naturze” – piszą. Powstający tam samoczynnie las będzie bardziej odporny i lepiej przystosowany do lokalnych warunków klimatycznych. „Postulujemy zaprzestanie sztucznego zalesiania wyrębów oraz utworzenie parku narodowego na całym obszarze tego unikatowego obiektu przyrodniczego” – podkreśla prof. Mikusiński.
Puszczę uważa się za jeden z najlepiej zachowanych w Europie lasów nizinnych o charakterze zbliżonym do naturalnego. Polska część Puszczy Białowieskiej obejmuje 41 proc. jej całkowitej powierzchni. Park Narodowy to jedynie 17 proc. polskiej części Puszczy; 20 proc. Puszczy objęte jest ochroną w formie rezerwatów, a 63 proc. to lasy gospodarcze pozostające w zarządzie Lasów Państwowych jako leśny kompleks promocyjny. Cała polska część Puszczy Białowieskiej jest chroniona w ramach sieci Natura 2000.
Puszcza Białowieska będąca unikatowym ekosystemem leśnym, w którym w znacznej mierze wciąż działają naturalne procesy ekologiczne, została – jako jedyny w Polsce obiekt przyrodniczy – wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Decyzja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2018 r., nakazująca wstrzymanie dalszej wycinki, była związana – jak przypomina Dries Kuijper – ze wspomnianym naruszeniem wartości przyrodniczych Puszczy.
PAP – Nauka w Polsce, Anna Ślązak
zan/ ekr/
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
Fot. własna Redakcji Portalu Autorskiego IMPRESJee.pl www.impresjee.pl pt. Bezpowrotne
Autor fot.: Stefania Pruszyńska
Tytuł publikacji: Redakcja Portalu Autorskiego IMPRESJee.pl www.impresjee.pl
— Stefania Pruszyńska
Stefania Golenia - Stefania Pruszyńska
Redaktor, dziennikarka. Poetka i autorka utworów różnych gatunków literackich. Twórczyni artystycznych utworów sztuki plastycznej: obrazów, grafik, rysunków. Eseistka, recenzentka, felietonistka. Autorka wywiadów, rozmów, reportaży, fotoreportaży, fotografii reportażowych i artystycznych.
PRACA W REDAKCJACH I WYDAWNICTWACH: niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), polsko-amerykańskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej” (1996-2000), tygodniku „Wprost” (1996 – 2000). We współpracy inf. czy publicystyczna m.in. z prasą polonijną: dwutygodnikiem „Kurier” – Hamburg (od 1993 do 2010), wydawanymi w Londynie tytułami: „Tydzień Polski”, „Dziennik Polski” i z czasopismami w Polsce o profilu kulturalnym, społeczno-kulturalnym czy literackim. W poprzednich latach również we współpracy z miesięcznikami: „Welcome to Poznań”, „Merkuriusz Polska”, kwartalnikiem – Magazyn Muzyczny „Brzmienia” oraz m.in.: „Aspektami Kulturalnymi”, „ABC” i in. Aktualnie współpracuje z redakcją ukazującego się w Poznaniu: „Protokołu Kulturalnego” – czasopisma wydawanego przez Klub Literacki „Dąbrówka”. REDAKTOR-KOREKTOR: wielu mediów drukowanych (przeważnie miesięczników), publikacji książkowych, np. „Orły polskie” Henryka Zięby, monografii, np. Rafała Boettnera-Łubowskiego, „W kręgu światła i koloru. O twórczości Edmunda Łubowskiego”, albumów, biuletynów szkół wyższych, prac naukowych czy redaktor prowadząca rzadkich tematycznie publikacji książkowych, np. „Księga romska. Autobiografia. Prawo. Słownik” Władysława Iszkiewicza (wyd. Fundacja „Bahtałe Roma” 2013). W ramach współpracy ze Związkiem Literatów Polskich, z uczelniami wyższymi, m.in.: Wyższą Szkołą Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa (WSNHiD) – wydawcą „Studenckiego Graffiti”, Wyższą Szkołą Bankową w Poznaniu (WSB), Domem Wydawniczym „Netter” – wydawcą miesięcznika „Merkuriusz Polska”, redakcjami oraz fundatorami wydawnictw na rzecz popularyzacji dorobku kultury w Poznaniu i Wielkopolsce.
Redaktor naczelna, realizatorka i wydawca mediów autorskich: Gazety Autorskiej „IMPRESJee” www.impresjeee.blox.pl (nr 2190 w rejestrze prasy i czasopism SO w Poznaniu, maj 2007) i Portalu Autorskiego IMPRESJee.pl www.impresjee.pl. Także autorka-realizatorka własnych witryn artystycznych: Poezja, Stefania Pruszyńska oraz ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska. Zamieszcza w nich tylko niektóre swoje utwory literackie czy plastyczne.
TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA: LITERACKA I PLASTYCZNA * PUBLIKACJE UTWORÓW POETYCKICH: W WYDAWNICTWACH KSIĄŻKOWYCH – we własnym zbiorze „Szepty dalekobieżne” – Stefania Golenia Pruszyńska (San Francisco, 2009), książkach innych autorów, np. w książce biograficznej wirtuoza skrzypiec Miklosza Deki Czurei, zw. Królem Czardasza. Najnowsze – w polsko-niemieckiej antologii polskiej poezji IV – Anthologie der polnischen Lyrik IV „Jak podanie ręki” – „Wie ein Haendedruck” (wyd.: Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, 2018), w Antologii poezji współczesnej X, tłumaczenie polsko-francuskie – „Jak podanie ręki” – „Comme serrer la main” (wyd.: Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, 2018), „Po-tyczki aforystów” III, wyd. Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich 2018 i in. * W CZASOPISMACH: „Protokół Kulturalny”, „Welcome to Poznań”, „Merkuriusz Polska” * W MEDIACH INTERNETOWYCH: Gazecie Autorskiej „IMPRESJee” www.impresjeee.blox.pl i Portalu Autorskim IMPRESJee.pl www.impresjee.pl i innych. *W WITRYNACH AUTORSKICH: Poezja – Stefania Pruszyńska oraz ArtGrafPoeFoto – Stefania Pruszyńska. *PREZENTACJE LITERACKIE: na biesiadach literackich w ramach programu festiwali kulturalnych w „Domu Bretanii”, Nieszawie w woj. wielkopolskim, w poznańskim Domu Romskim (organizowanych przez Fundację „Bahtałe Roma”), na Krecie (w Adelianos Kampos i Rethymno, 2010 r.), w Radiu Emaus w cyklicznej audycji „Posłuchaj bicia serca” (2012 ), na spotkaniach literackich, autorskich w poznańskim Klubie Literackim „Dąbrówka” (2013, 2017), w Auli UAM w ramach programu koncertu Międzynarodowej Orkiestry Cygańskiej (Poznań, 20 sierpnia 2017), w Muzeum Etnograficznym w Poznaniu (17 listopada 2018), podczas organizowanych przez Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich: II Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej (Piła, październik 2018) i „Aforystykonu” (Kalisz, 30 listopada 2018);
TWÓRCZOŚĆ PLASTYCZNA *EKSPOZYCJE PRAC PLASTYCZNYCH NA WYSTAWACH: VIII MASTRiN pn. Harmonia – w Pałacu Działyńskich w Poznaniu (w Roku Czesława Miłosza – 2011), w Bibliotece Publicznej w Buku, w Auli UAM – na wystawie okołokoncertowej (20 sierpnia 2017), w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim na wystawie okołokonferencyjnej, związanej z wprowadzaniem do szkół zajęć o kulturach (14 grudnia 2017). Pokazy: w Klubie Literackim „Dąbrówka (2013 i 2017), a wcześniej – na Krecie (w Adelianos Kampos i Rethymno, 2010). *PUBLIKACJE GRAFIK I RYSUNKÓW. Rysunki: satyryczne w Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1990-1991). Grafiki: w miesięczniku „Welcome to Poznań”, we własnym zbiorze poetyckim „Szepty dalekobieżne” (San Francisco 2009), na okładkach wydawnictw książkowych związanych z Lednicką Wiosną Poetycką wyd. przez Poznański Oddział Związku Literatów Polskich: „Żeby marzyć” – wiersze dzieci, „W Gaju Poezji. Lednicka Wiosna Poetycka 1997 – 2015” w oprac. Jana Grada, w Gazecie Autorskiej „IMPRESJee” i Portalu Autorskim IMPRESJee.pl oraz w artystycznych witrynach autorskich: ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska i Poezja, Stefania Pruszyńska.
NAGRODY: miesięcznika kulturalnego „Arkusz”, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” – w konkursie na felieton (1996), a „Dziennikarskie Koziołki 2017” w kategorii: Redakcja, przyznane przez Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej otrzymała podczas gali laureatów. na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (9 maja 2017). NAUKA. Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza i poznańskiej Akademii Ekonomicznej. POGLĄDY. Jest zwolenniczką rozwoju dialogu kultur różnych narodów za pośrednictwem indywidualnych twórców i przedstawicieli organizacji środowisk artystycznych, kulturalnych i naukowych.
(Zaktualizowano: 17 lutego 2019 r.)
