Jeszcze na początku września 2023 roku w Instytucie Polskim w Tel Awiwie uczestniczyła w pierwszym tam projekcie narodowego czytania „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej… Kilka dni później nagle zmarła w szpitalu w Tel Awiwie na zawał serca – Anat Zagorski Springmann, poetka, tłumaczka literatury polskiej na język hebrajski, artystka, psychoterapeutka.
Zapamiętam ją jako osobę niezwykle wrażliwą, subtelną i delikatną. Całoroczne rozmowy internetowe i telefoniczne dotyczące wariantów przekładu tekstu poetyckiego i różnic w rozumieniu słów i ich znaczeń w tradycji chrześcijańskiej i żydowskiej bardzo nas do siebie zbliżyły. Dość powiedzieć, że nazywaliśmy zbiór moich wierszy „Masada” o tematyce żydowskiej naszym poetyckim dzieckiem. Była jego tłumaczką na język hebrajski. Jako autorka przekładu opatrzyła ponadto ten tom poetycki także swoim słowem: Od tłumaczki.
Anat Zagorski Springmann urodziła się w Polsce, w Legnicy, w rodzinie znanego żydowskiego lekarza. Jej rodzice zostali zamordowani w obozie zagłady. Należała do drugiego pokolenia ocalałych z zagłady. Bardzo rzadko i niechętnie wracała do traumatycznych przeżyć rodzinnych, wydarzeń z czasu okupacji niemieckiej – doby Holocaustu. Wątki takie czasami pojawiają się w Jej twórczości poetyckiej.
Anat Zagorski Springmann czyta po polsku i hebrajsku wiersz Piotra Chrzczonowicza „Tu est Petrus” ze zbioru „Masada”
W 1994 roku debiutowała zbiorem wierszy „Kobieta modularna”, za który została wyróżniona nagrodą imienia Saula Czernichowskiego. Aktywnie uczestniczyła w izraelskim życiu literackim i artystycznym. Była członkiem komisji redakcyjnych czasopism literackich „Apiron” i „Psejfas”.
Na przestrzeni lat jej wiersze ukazywały się w różnych polskich czasopismach, między innymi w „Almanachu Żydowskim”, kwartalniku „Teka” oraz w internetowym czasopiśmie „Plotkies”. W roku 2009 uczestniczyła w pracach specjalnej komisji redakcyjnej miesięcznika literackiego „Moznajim”. W roku 2014 wydała drugi zbiór wierszy pod tytułem „Rogata narzeczona”.
Wiersz Anat Zagorski Springmann z tomu „Rogata narzeczona” śpiewa zaprzyjaźniona z jego autorką kompozytorka tego utworu Yarona Caspi, mieszkająca w Grecji izraelska multiinstrumentalistka i piosenkarka, znana już w Polsce z tegorocznego koncertu w Teatrze Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie. Repertuar Y. Caspi, który śpiewa w języku hebrajskim, jest odnotowany sporym dorobkiem 8 nagrań płytowych. Znalazły się w nim także kompozycje piosenek z tekstami wierszy polskich poetek: Wisławy Szymborskiej i Ewy Lipskiej, przetłumaczonych na język hebrajski.
A. Zagorski Springmann należała do Stowarzyszenia Pisarzy w Izraelu, Związku Pisarzy Hebrajskich, a także do Związku Artystów Izraelskich. A jako psycholog (studia uniwersyteckie w USA) – do profesjonalnej grupy izraelskich psychoterapeutów.
W 2015 roku była uczestniczką delegacji Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Warszawie i Krakowie, również jako tłumaczka. Od tego roku zajmowała się przekładem tekstów z języka polskiego na język hebrajski oraz z hebrajskiego na polski.
W 2022 roku przetłumaczyła na język hebrajski pierwszą Antologię Poezji Polskiej, a w niej między innymi – wiersze Wisławy Szymborskiej, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Karola Wojtyły, Czesława Miłosza i Piotra Chrzczonowicza. Instytut Polski planował prezentację tej antologii w Bibliotece Miejskiej w Tel Awiwie jesienią, lecz te plany przerwała wojna w Izraelu.
Również w 2022 r. ukończyła tłumaczenie na język hebrajski zbioru moich wierszy o tematyce żydowskiej „Masada”, który został wydany w 2022 roku przez Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu, Komitet Organizacyjny Polsko-Czeskich Dni Kultury Chrześcijańskiej „Bądźmy Rodziną” w Nowej Rudzie oraz Miejską Bibliotekę Publiczną w Nowej Rudzie. Wykonała projekt okładki zbioru „Masada”, stworzyła także wiele własnych prac plastycznych.
Nie zapomnę tych naszych rozmów – miały wyjątkowy klimat. Traktowaliśmy ten zbiór wierszy, jak już wspomniałem, jako wspólne „poetyckie dziecko”. Spotkała się tutaj nasza wrażliwość – była subtelna, delikatna i niezwykle czuła na piękno i sztukę.
Zbiór „Masada” dedykowany jest pamięci Ariela Yahalomi, który przeżył osiem nazistowskich obozów zagłady.
W swoim słowie do zbioru A. Zagorski Springmann zwróciła uwagę na dwukorzeniowość egzystencjalną (termin ten stworzył izraelski poeta Itamar Yaoz-Kest), łączącą i tworzącą poetycki most pomiędzy dwoma państwami – Polską i Izraelem, narodami, które historia i życie pod wspólnym niebem łączyły od wieków.
Mieliśmy plany zorganizowania wieczoru poetyckiego z „Masadą” w Tel Awiwie, niestety śmierć A. Zagorski Springmann uniemożliwiła je na zawsze… Napisałem kilka strof z myślą o Niej.
Piotr Chrzczonowicz
ANAT
Pamięci Anat Zagorski Springmann
gdzie jesteś bogini Anat
czy odwiedziłaś już ziemię Amorytów braci
Kananejczyków i Aramejczyków
może spotkamy się w Mari nad wodami Eufratu
i złożysz skargę w Synagodze Pana
by ochronił przed wrogami lud wybrany
nasza poezja cierpi w czeluściach Lewiatana
dodaj jej smaku korzennego i skrzydeł
by zapłonęła blaskiem Hebronu
słyszę z daleka Twój słodki szept
niosący ogień słów i metafor
na niebie lśnią znaki pożegnania
otwórz mi przyjaciółko bramy nieśmiertelne
w podróży do Zmartwychwstania
We Wrocławiu 6 listopada 2024 roku odbędzie się wieczór „Masada” poezji polsko-hebrajskiej, poświęcony pamięci Anat Zagorski Springmann i Ariela Yahalomi. A że w tym roku wiersze ze zbioru „Masada” przetłumaczyła na język czeski Věra Kopecká, ten wieczór będzie miał oprawę poetyckiego spotkania polsko-hebrajsko-czeskiego.
Piotr Chrzczonowicz
Koszalin, 7 września 2024
(Artykuł wspomnieniowy o Anat Zagorskiej Springmann Piotra Chrzczonowicza w pierwszej wersji był zamieszczony pod tytułem „Wspomnienie – Anat Zagorski Springmann” w drukowanym kwartalniku „Ziemia Kłodzka” nr 330-333/wrzesień – grudzień 2023, s. 47. W tutejszej publikacji artykuł w nowej wersji, rozszerzonej m.in. o przekazane do publikacji nagrania: Yarony Caspi i Anat Zagorskiej Springmann oraz aktualizującą informację – zapowiedź polsko-hebrajsko-czeskiego wieczoru autorskiego wspomnieniowo-poetycko-muzycznego 6 listopada 2024 r. we Wrocławiu ).
Źródło wiersza: Antologia „Jesienny dotyk poezji”, VII Międzynarodowa Konferencja Poetycka, VIII Potyczki Aforystów „Kalisz Stolicą Aforyzmu”, WO ZLP, Poznań, 2023.
Fot. Anat Zagorskiej Springman – kadr z nagrania: Red. GAI. Autor nagrania: Chezy Chencinski
Opis pod nagraniem Yaniry Caspi: Red. GAI
________________________________________________________________________________________________________________
INFORMACJA O AUTORZE
Piotr Chrzczonowicz na inauguracji III Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej WO ZLP w Poznaniu (październik 2019 r.). Fot.: Redakcja GAI
Piotr Chrzczonowicz – poeta, animator kultury, wykładowca. Jest autorem dwunastu książek poetyckich, tłumaczonych na języki: francuski, niemiecki, grecki, czeski, hiszpański, angielski i hebrajski. Jego wiersze opublikowało w Polsce i Europie kilkanaście dwujęzycznych antologii poetyckich. Studia ukończył na Wydziale Filologii Polskiej UW we Wrocławiu, a doktoryzował się w 2008 r. na Wydziale Neofilologii UAM w Poznaniu. Był stypendystą paryskiej „Kultury” Jerzego Giedroycia. Za łączenie kultur Europy w duchu wartości chrześcijańskich otrzymał w 2019 roku honorową nagrodę imienia Jana Pawła II, a w 2022 roku – odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Wiersze prezentował we Francji, w Czechach, Grecji, wielokrotnie w Radiu i Telewizji.
___________________________________________________________________________________________________________
