Podczas uroczystej sesji Rady Stołecznego Miasta Poznania, w dniu Patronów Poznania, Świętych Piotra i Pawła, 29 czerwca, Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania nadano profesorowi Janowi Węglarzowi, a tytuł: Zasłużony dla Miasta Poznania otrzymali: Gerard Cofta, Robert Gamble, generał Jan Podhorski, Barbara i Tomasz Sadowscy. Laureatem Nagrody Naukowej został prof. Piotr Tryjanowski, Nagrody Artystycznej – Miklosz Deki Czureja, a Sportowej – Tomasz Andrzej Kryk.
Laureat Nagrody Naukowej Poznania prof. Piotr Tryjanowski jest dyrektorem Instytutu Zoologii na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego. Zdobył uznanie kapituły pod przewodnictwem prof. Stanisława Lorenca dorobkiem naukowym nt. procesów urbanizacji zwierząt, który uzyskał znaczny rozgłos w świecie dzięki rozlicznym publikacjom tematycznym, wskazujących na Poznań i okolice jako miejsca pozyskania materiałów do badań. Kapituła zwróciła uwagę na zawarte w tym dorobku naukowe „próby zrozumienia mechanizmów adaptacji zwierząt do życia w mieście”. Podczas konferencji przewodniczący kapituły Nagrody Naukowej Miasta Poznania, prof. Stanisław Lorenc akcentował właśnie tę zasługę w badawczej działalności prof. Piotra Tryjanowskiego, że „Poznań dołączył do grona miast o najlepszym rozpoznawaniu procesów urbanizacji zwierząt”.
Miklosza Deki Czureję, utalentowanego i cieszącego się sławą znakomitego romskiego wirtuoza skrzypiec, propagatora w Polsce i za granicą, na wielu scenach świata, rodzimej muzyki romskiej – folkloru romskiego, wzorującego się na tradycji szkoły węgierskiej, Nagrodą Artystyczną Poznania uznała kapituła kierowana przez prof. Romana Kubickiego.
Laureat Miklosz Deki Czureja mieszka w Poznaniu. Koncertował solo z wieloma orkiestrami – symfonicznymi, kameralnymi. muzykami i znanymi śpiewakami (m.in.: Sandorem Lakatoszem, Michałem Urbaniakiem, Grażyną Brodzińską, Januszem Józefowiczem i Januszem Stokłosą – w Teatrze Buffo w Warszawie) czy chórami oraz jako lider – z rodzinnym zespołem „Tatra Roma”. Romski wirtuoz, współpracując z Fundacją „Bahtałe Roma”, uczestniczy w wielu akcjach i przedsięwzięciach charytatywnych, projektach społecznych i artystycznych służących rozpowszechnianiu i rozwijaniu romskiego dziedzictwa kulturowego.
Nagroda Artystyczna jest drugim zdobytym w tym roku przez Miklosza Deki Czureję laurem od władz Poznania, bowiem w styczniu prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak wręczył mu Wielką Pieczęć Miasta Poznania. Miklosz Deki Czureja zaś dwa lata temu został odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.
Miklosz Deki Czureja jest potomkiem węgierskich Romów, którzy osiedlili się w Polsce. Pierwsze nauki gry na skrzypcach pobierał u swojego ojca, również skrzypka, później występował w Zespole Pieśni i Tańca „Roma”, ostatecznie wybrał drogę solisty. Wydał dotąd 12 płyt, które nagrał we współpracy ze znakomitymi muzykami z Polski i ze świata, a w 2011 roku – zdobył platynową płytę.
Jest autorem książki wspomnieniowej, autobiograficznej, pt. „Potępienie Miklosza, czyli tajemnice Króla Czardasza”, opracowanej na podstawie jego osobistej i bezpośredniej relacji przez Zdzisława Grabowskiego, wydanej w 2009 roku. Zdobywa też coraz większe doświadczenie jako lutnik – tworzeniu skrzypiec poświęcił w ostatnich latach wiele pasji i czasu, znajdując w tym niezwykłym zajęciu wiele satysfakcji.
Dla Miklosza Deki Czurei bardzo ważna jest idea stworzenia w Poznaniu pod swoją dyrekcją orkiestry romskiej z prawdziwego zdarzenia, która miałaby przypomnieć i odnowić romską kulturę muzyczną. Już od wielu lat snuje taką wizję, zainspirowany 100-osobową orkiestrą w Budapeszcie, intensywnie zdążając do jej konkretyzacji – rozmawia z artystami romskimi, mobilizuje wielu przyjaznych mu w różnych środowiskach do podejmowania decyzji czy współpracy artystycznej. Pracuje nad repertuarem, ma pomysły, przyciąga swoją determinacją i rozpłomienieniem tym marzeniem wrażliwych na argumenty czysto artystyczne, ideowe, nie zapominając o wielkim znaczeniu starań o znalezienie oparcia dla istnienia tej orkiestry np. w mecenacie publicznym urzędu czy instytucji, które może odegrać wielką rolę w rozwoju kultury romskiej.
W tym roku kapituła Nagrody Sportowej nie znalazła laureata pośród kandydatów, lecz uhonorowała trenera klasy mistrzowskiej w kajakarstwie Tomasza Andrzeja Kryka, który jest absolwentem poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Laureat rozpoczynał swoją drogę trenerską w 1994 roku w klubie Posnania. W maju 2009 r. został trenerem głównym kadry kobiet w kajakarstwie klasycznym. Pod swoją opieką miał wiele olimpijek, uczestniczek mistrzostw świata i Europy, m.in.: Karolinę Naję, Beatę Mikołajczyk, Martę Walczykiewicz, Ewelinę Wojnarowską i Edytę Dzieniszewską. W 2013 r. uzyskał tytuł trenera klasy mistrzowskiej w kajakarstwie.
Wybitni artyści i naukowcy są w Poznaniu nagradzani od 1927 roku. Początek tej tradycji stanowiło uchwalenie statutu Nagrody Literackiej Miasta Poznania imienia Jana Kasprowicza oraz nagrody imienia Józefa Łukaszewicza za badania nad historią miasta Poznania. Nagrody zmieniały nazwy, podobnie zmieniano dziedziny, w których honorowano wybitnych. Obecnie jest wyraźnie widoczny powrót do tradycji przedwojennej nagradzania artystów i naukowców, a także przyznawania stypendiów dla młodych twórców i badaczy. Laureatami tych nagród zostają twórcy i naukowcy, których dorobek został doceniony jako ważny wkład w rozwój regionu i miasta Poznania. Wyboru laureatów dokonują kapituły nagród powoływane przez Radę Miasta Poznania, w których składzie zasiadają wybitni artyści i naukowcy.
Tegoroczne Nagrody Naukowe i Artystyczne Miasta Poznania zostały przyznane w kwocie 39 tys. zł, a 12 stypendiów naukowych oraz 10 stypendiów artystycznych w wysokości 5,7 tys. zł.
Honorowe obywatelstwo i tytuły 2016 nadane przez Radę Miasta Poznania
Honorowy Obywatel Poznania profesor Jan Węglarz urodził się w 1947 r. w Poznaniu. Kontynuując akademickie tradycje rodzinne (ojciec, Józef Węglarz, był współzałożycielem i wieloletnim dziekanem Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej), studiował równolegle automatykę na Politechnice oraz matematykę na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (UAM). Po uzyskaniu w 1969 r. dyplomu UAM obronił w 1971 r. z wyróżnieniem pracę magisterską na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej. Pracę doktorską obronił w 1974 r., a w 1976 r., na rok przed swoją habilitacją, został kierownikiem Pracowni Badań Operacyjnych, jednej z pierwszych tego typu jednostek na wyższych uczelniach technicznych w Polsce. W 1983 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego Politechniki Poznańskiej, a w 1988 r. – tytuł profesora zwyczajnego. Od 1989 r. był zatrudniony w Instytucie Informatyki, Automatyki i Robotyki, a od 1990 r. pracuje w Instytucie Informatyki, którego jest dyrektorem od momentu powstania. Profesor Jan Węglarz pełnił funkcję prezesa Oddziału Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Poznaniu w latach 2003–2010. Od czasu reorganizacji Pracowni Badań Operacyjnych w 1995 r. jest kierownikiem Zakładu Badań Operacyjnych i Sztucznej Inteligencji w Instytucie Informatyki Politechniki Poznańskiej. Sprawuje również funkcję pełnomocnika dyrektora Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN ds. Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego (PCSS). Jako współtwórca koncepcji rozwoju naukowych miejskich sieci komputerowych oraz idei Polskiego Internetu Optycznego w znaczącym stopniu przyczynił się do powstania w 1993 r. PCSS. Dzięki jego wytrwałym działaniom na rzecz tworzenia i rozwoju infrastruktury informatycznej dla całej polskiej nauki możliwe było stworzenie w Poznaniu tak nowoczesnego ośrodka. Obecnie PCSS należy do jednego z trzech głównych tego typu centrów w Polsce, jest operatorem zarówno miejskiej sieci komputerowej „Pozman”, jak i krajowej, szerokopasmowej sieci naukowej PIONIER w ramach koncepcji Polskiego Internetu Optycznego. Do najważniejszych osiągnięć Profesora bez wątpienia należy otwarte we wrześniu 2015 r. Centrum Badawcze Polskiego Internetu Optycznego (CBPIO).
Profesor Jan Węglarz należy do licznych krajowych i międzynarodowych instytucji naukowych, jak m.in. Polskie Towarzystwo Informatyczne (członek założyciel) oraz American Mathematical Society i Operations Research Society of America (full member). Jest laureatem wielu prestiżowych nagród naukowych krajowych i zagranicznych, w tym Nagrody Sekretarza Naukowego PAN, Wydziału IV PAN, Nagrody Naukowej Miasta Poznania, nagród ministerialnych, a także Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Wśród wielu wyróżnień prof. Jana Węglarza na szczególną uwagę zasługuje przyznany w 1991 r. Złoty Medal EURO (Stowarzyszenie Europejskich Towarzystw Badań Operacyjnych). Profesor został odznaczony w roku 1991 Krzyżem Kawalerskim, w 1997 r. Krzyżem Oficerskim oraz w 2004 r. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zasłużeni dla Poznania
Gerard Cofta urodził się w 1933 r. w Poznaniu, jest z wykształcenia fizykiem. Pracował jako pedagog, m.in. w poznańskich liceach nr VI oraz XII, wcześniej w Technikum Samochodowym, a także jako wykładowca akademicki. Pochodzi z rodziny przybyłej do Poznania na początku XX w. Wielu przedstawicieli tej licznej rodziny o tradycjach patriotycznych i pracy organicznej wywierało istotny wpływ na życie Poznania. Wspomnieć należy chociażby cenioną i znaną archeolog – prof. Aleksandrę Coftę-Broniewską, znanego fizyka teoretycznego – prof. Henryka Coftę, współtwórcę i wieloletniego pracownika „Głosu Wielkopolskiego” – Eugeniusza Coftę, twórcę architektury krajobrazu jako odrębnej dziedziny oraz człowieka zasłużonego dla powojennej odbudowymiasta – Włodzimierza Coftę, członka władz przedwojennego Poznania – Stanisława Coftę, czy wreszcie zmarłego w opinii męczeństwa podczas II wojny światowej w obozie w Żabikowie kapłana i społecznika – ks. Czesława Coftę. Ojciec Gerarda Cofty po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, po powstaniu wielkopolskim, zapoczątkował na Śródce działalność znanej piekarni i cukierni. W latach stalinowskich w związku z prowadzonymi represjami zakład został zamknięty. Szczególną zasługą Gerarda Cofty jest jego zaangażowanie na rzecz Śródki, a przez to i Poznania. Działalność tę prowadził przede wszystkim w zainicjowanych strukturach Rady Osiedla Ostrów Tumski-Śródka-Zawady-Komandoria integrującej wszelkie inicjatywy dotyczące tej części miasta. W pewnym sensie działalność Rady Osiedla nawiązała do istniejącego od początku XX w. Towarzystwa Obywatelskiego w Poznaniu, w którego władzach zasiadał Leon Cofta, ojciec Gerarda. Wieloletnie starania Gerarda Cofty doprowadziły w 2007 r. do odbudowania mostu nad Cybiną, któremu nadano imię pierwszego biskupa na ziemiach polskich, Jordana. Przedsięwzięcie to zapoczątkowało zmiany dotyczące samej Śródki – dzielnicy dotychczas zapomnianej, której struktura została zrujnowana podczas przebudowy z początku lat 70. Ważnym elementem aktywności Gerarda Cofty stało się inicjowanie wydarzeń kulturalnych i wydawniczych obejmujących pozycje historyczne, albumy, przewodniki turystyczne oraz periodyk „Wokół Śródki”, który ukazuje się od 1999 r. Podjęte przez niego inicjatywy przewodnickie mobilizowały do zapoznawania zwiedzających z bogactwem Śródki. Z czasem organiczna praca Gerarda Cofty – często żartobliwie określanego merem Śródki – przyczyniła się do odnawiania śródeckich budowli i kamienic, powstaniem i rozkwitem życia kulturalnego i towarzyskiego, w tym otwarciem nowych kawiarni oraz restauracji w tej części miasta. Dzięki jego działaniom w pięknym i zadbanym przez parafię kościele św. Małgorzaty odkrywanym przez coraz większą liczbę przybyszów, nie tylko z Poznania, organizowane są cykle koncertowe. Jego praca organiczna – dokonywana w gronie rodzinnym, wśród sąsiadów, parafian i przyjaciół – związana jest z zaangażowaniem i harmonizacją współpracy wielu osób, zarówno spośród długoletnich mieszkańców dzielnicy, jak i zainteresowanych nią od niedawna.
Robert David Gamble urodził się w 1938 r. w Filadelfii (USA), później związany z Bostonem. Jest obywatelem amerykańskim. Należy do Kościoła episkopalnego (odłam Kościoła anglikańskiego), którego jest pastorem. Od wielu lat mieszka w Poznaniu. Robert Gamble po raz pierwszy przyjechał do Polski w 1958 r. razem z grupą studentów amerykańskich – jak sam mówi – „na egzotyczne wakacje za żelazną kurtyną”. Od 1984 r. zaczął się coraz bardziej angażować w rozwój ruchu Anonimowych Alkoholików (AA) w Polsce, m.in. w organizację pierwszego w naszym kraju zjazdu AA, który odbył się w Poznaniu. Sponsorował wyjazdy aktywistów AA i Al-Anon do USA, by tam mogli oni zapoznać się z profesjonalnymi metodami leczenia umożliwiającymi uzależnionym powrót do zdrowia. Za zasługi w rozwoju ruchu AA w Polsce w 1999 r. prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W 1992 r. Robert Gamble podjął decyzję sponsorowania pierwszego w Polsce talk-radia, Radia Obywatelskiego. Jego siedzibą były Zakłady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, co miało dla Roberta Gamble symboliczne znaczenie z uwagi na podziw i uznanie, jakimi darzył on robotniczy zryw, dziś znany powszechnie jako Powstanie Poznańskie – Czerwiec 1956 r. Dzięki oryginalnej formule opartej przede wszystkim na emitowaniu na żywo rozmów z radiosłuchaczami stacja cieszyła się dużą popularnością wśród mieszkańców Poznania. W tym samym roku Robert Gamble założył wydawnictwo Media Rodzina, które do dziś opublikowało około tysiąca tytułów, w tym wiele bestsellerów dla dzieci i młodzieży, książek psychologicznych dotyczących uzależnień i powrotu do zdrowia. Ważną częścią programu wydawniczego oficyny są również książki autorów bezpośrednio związanych z Poznaniem i Wielkopolską, m.in. Stefana Stuligrosza, Marii Paradowskiej, Juliusza Kubla, Piotra Bojarskiego, Włodzimierza Branieckiego, Henryka Derwicha. Także w 1992 r. Robert Gamble zainspirowany powieścią Małgorzaty Musierowicz „Noelka” postanowił zainicjować i częściowo sponsorował również w latach następnych „Wigilię pod Rondem”. Wigilijne spotkania pod rondem Kaponiera adresowane są głównie do osób bezdomnych, samotnych, uzależnionych od nałogu. Poznaniacy przyjęli tę inicjatywę z uznaniem, coraz liczniej uczestnicząc we wspólnym kolędowaniu i dzieleniu się opłatkiem. Robert Gamble poprzez swoją wszechstronną działalność i społeczne zaangażowanie w sposób wybitny i znaczący zasłużył się dla rozwoju życia kulturalnego i promocji naszego miasta.
Generał Brygady Jan Podhorski ps. „Zygzak” urodził się w 1921 r. w Budzyniu w powiecie chodzieskim. W sierpniu 1939 r. jako harcerz i członek Przysposobienia Wojskowego zgłosił się ochotniczo do oddziałów Obrony Narodowej „Opalenica” i uczestniczył w akcji internowania Niemców. Brał udział w kampanii wrześniowej, podczas której trafił do niewoli niemieckiej pod Sannikami. Zwolniony w grudniu 1939 r., krótko później został pojmany przez gestapo i był więziony w Wolsztynie, skąd uciekł do Koźmina Wielkopolskiego. W styczniu 1940 r. złożył przysięgę konspiracyjną w organizacji harcerskiej „Orły” i do marca 1942 r. brał udział w małym sabotażu i działaniach propagandowych. W obawie przed aresztowaniem zbiegł z Wielkopolski do Generalnego Gubernatorstwa. W kwietniu 1942 r. został zaprzysiężony do Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy i oddelegowany do Skierniewic. W 1943 r. ukończył konspiracyjne liceum i zdał maturę. Równocześnie odbył kurs w podchorążówce Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) w Warszawie. W powstaniu warszawskim walczył w Pułku NSZ im. gen. Władysława Sikorskiego jako dowódca drużyny szturmowej. Po rozwiązaniu oddziału został przekazany do dyspozycji dowódcy odcinka „Miłosz”, na którym walczył we wrześniu 1944 r. w kompanii „Ziuk”. Po kapitulacji powstania służył w składzie kompanii osłonowej „A” por. „Kulawego”, wchodzącej w skład batalionu ewakuacyjno-osłonowego, nadzorującego wyjście powstańców i ludności cywilnej z Warszawy. Do maja 1945 r. przebywał w niewoli niemieckiej w stalagu IV B Muhlenberg w Zeithain nad Łabą. W październiku 1945 r. rozpoczął studia na Wydziale Rolno-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego (UP). W maju 1946 r. był jednym z organizatorów manifestacji poznańskich studentów. Za działalność w organizacji Młodzież Wszechpolska został zaaresztowany w grudniu 1946 r., skazany na trzy lata i więziony we Wronkach. Po odbyciu wyroku w latach 1953–1956 studiował zaocznie na Wydziale Prawa UP. W 1956 r. zniesiono karę relegowania i powrócił na studia dzienne, które ukończył w 1959 r. Od czerwca 1993 r. do 2012 r. był prezesem Okręgu Wielkopolska Związku Żołnierzy (ZŻ) NSZ w Poznaniu. Obecnie jest członkiem głównych władz ZŻ NSZ w Warszawie. Od 2013 r. jest patronem honorowym i osobą wspierającą Społeczny Komitet Upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych w Poznaniu. Pomimo dostojnego wieku Generał jest osobą niezmiennie aktywną i zaangażowaną w działania społeczne oraz edukacyjne. Nadal zajmuje się upamiętnianiem przeszłości, publikując wspomnienia, wydawane również w formie książkowej. Chętnie udziela prelekcji historycznych, spotyka się z młodzieżą, bierze udział w programach telewizyjnych i radiowych.
Barbara i Tomasz Sadowscy są założycielami Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”, która od 1989 r. działa na rzecz mieszkańców Poznania, Wielkopolski i całego kraju. Fundacja powstała w odpowiedzi na narastające problemy społeczne okresu transformacji, koncentrując swoją aktywność na grupach wymagających szczególnego wsparcia. Misją państwa Sadowskich było utworzenie w ramach Fundacji alternatywnego systemu pomocy, która osobom zaniedbanym społecznie proponowała szeroko pojęte kształcenie i umożliwiała im odbudowanie własnej tożsamości, a tym samym pomagała odnaleźć się w nowej rzeczywistości społeczno-ekonomicznej. Od 27 lat „Barka” odgrywa inspirującą rolę w tworzeniu nowego ustawodawstwa na rzecz powoływania wspólnot, stowarzyszeń samopomocowych, przedsiębiorczości społecznej oraz centrów integracji społecznej, a także podejmuje pionierskie działania, których celem jest edukacja liderów wymienionych tu struktur. Przedsięwzięcia te wyzwalają nowe postrzeganie organizacji pozarządowych jako podmiotów, które integrują inicjatywy obywatelskie powstałe dzięki zasobom samorządności i przedsiębiorczości lokalnej, wpisując się w obszar „społecznej gospodarki rynkowej”. Przez cały okres istnienia Fundacja realizowała wiele programów wspieranych finansowo ze środków samorządów lokalnych, instytucji krajowych oraz zagranicznych. Ich priorytetem było umożliwianie włączenia osób bezrobotnych i rodzin w trudnej sytuacji socjalnej do systemu wymiany usług we wspólnotach lokalnych. Wśród działań o takim charakterze należy wymienić projekt „Equal”, który zaowocował utworzeniem dwudziestu spółdzielni socjalnych, trzech spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz trzech przedsiębiorstw społecznych. Fundacja realizowała także program socjalno-edukacyjny „Szkoła Barki” im. H. Ch. Kofoeda. Celem tego przedsięwzięcia było powołanie instytucji kształcącej i aktywizującej zawodowo środowiska zaniedbane społecznie. Ponadto Fundacja jest pomysłodawcą i wydawcą ukazującego się od 2004 r. miesięcznika „Gazeta Uliczna”, który porusza problemy bezrobocia i bezdomności w Polsce. Za całokształt działalności zarówno Fundacja „Barka”, jak i państwo Barbara i Tomasz Sadowscy otrzymali wiele prestiżowych wyróżnień w kraju i za granicą. Należały do nich m.in.: Nagroda Srebrnej Róży przyznawana przez organizację Unii Europejskiej „Solidar”, nagroda magazynu „Time” w konkursie Herosi Europy, World Habitat Awards 2009, Nagroda Pro Publico Bono, a także tytuł Europejczyka Roku 2012.
W uroczystości, w której prym wiódł przewodniczący Rady Miasta Poznania Grzegorz Ganowicz, uczestniczyli liczni przybyli na nią przedstawiciele władz samorządowych, urzędów Poznania, instytucji kulturalnych i kościelnych, m.in.: Marek Woźniak – marszałek województwa prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak, przedstawiciele instytucji kościelnych czy kulturalnych.
Stefania Pruszyńska
Fot.: Stefania Pruszyńska
Na fot. 1-6 – uczestnicy tegorocznej uroczystej sesji Rady Miasta Poznania, która się odbyła 29 czerwca 2016 w poznańskim ratuszu;
Na fot. 7 – Miklosz Deki Czureja, tegoroczny laureat Nagrody Artystycznej, który po sesji Rady Miasta Poznania w poznańskim ratuszu wystąpił z synem Markiem Czureją z koncertem dla gości uroczystości w Sali Białej Urzędu Miasta Poznania.
Informacje biograficzne tegorocznych uhonorowanych przez Radę Miasta Poznania tytułami – podaję za zawartymi w protokołach z posiedzenia RMP w dniu 17 maja 2016 r.
