Słów kilka o Tadeuszu Kotarbińskim − aforyście i poecie − Stefania Pruszyńska

Tadeusz Kotarbiński. Fot. Uniwersytet Łódzki, Biuro Prasowe

Cenił zwięzłość myśli, logikę i prostotę, a mając dar przenikliwości i skłonność do demistyfikacji poglądów czy utartych mniemań, drążenia sytuacji paradoksalnych, rozbrajania z ukrytym uśmiechem pojęć i pojmowania − sięgał po krótkie formy aforystyczne i nierzadko poetycki język obrazowania.

Tadeusz Kotarbiński. Wybitny polski filozof, logik, etyk, twórca prakseologii, etyki niezależnej i doktryny reizmu pozostawił również w swojej spuściźnie aforyzmy i poezję. Przystawał nad ludzkimi dylematami, kondycją człowieczeństwa i intelektualną jako wyzwaniami dla wielu dziedzin nauki i wezwaniem do dialogu. Tym celom poświęcił swoją działalność naukową, do której wniósł własne teorie i doktryny. Natomiast wezwanie do dialogu opieczętował licznymi publikacjami książkowymi, zarówno naukowymi, jak i literackimi, umożliwiającymi czytelnikom przyjęcie ról aktywnych wobec przekazanych w nich treści.

Stylista z empatią. Niewątpliwie Tadeusz Kotarbiński przyciągał, zaskakiwał przemyśleniami, dociekliwością i szczególną wrażliwością i delikatnością. Już w słowie odautorskim do Medytacji o życiu godziwym pisze niejako pozaosobowo: Istnieje wielka rzesza osób rozmyślających o życiu godziwym, po czym w dalszej treści podaje: Do ogółu współczłonków tej gromady zwracają się słowa zawartych w niniejszym zbiorku roztrząsań. Ileż w samych tych wypowiedzeniach subtelności, świadomego unikania nachalnego mentorstwa, owego: Ja, Autor i określenia: refleksji czy dociekań, które woli nazwać: rozstrząsaniami. A akcentuje tę intencję stylistyka kolejnych zdań: To i owo płynie z wyraźnego przeświadczenia, bynajmniej nie wszystko. Postawa mówiącego bliższa jest funkcji poszukiwania prawd niż funkcji głoszenia twierdzeń uzyskanych. Żeby o sobie napisać: postawa mówiącego! O sobie, który jako autor na 179 stronach wytacza wielowątkowe rozważania o tym, co uniwersalne w egzystencji ludzkiej, a frapuje każdego człowieka, stawia mu pytania, umożliwia wybory postaw, nasuwa wątpliwości, skazuje na niepewność, rozdarcie, nakazuje poszukiwanie wyjścia, wymaga decyzji, wskazuje wzorce, skupia na refleksji nad celem dążeń i sztuką godziwego życia.

Demistyfikator. Prowadząc swoje rozważania nad dylematami, które wymagają od każdego rozstrzygnięć, wskazuje T. Kotarbiński na rozpoznane przez niego liczne defekty w komunikacji międzyludzkiej, braki informacyjne czy błędne formuły, które ad hoc ma zwyczaj wykuwać praktyka w komentowaniu ogólnej natury zjawisk. Wymownym przykładem obiegowej maksymy, tworzącej przygnębiający i nieprawdziwy stereotyp specjalisty, jest choćby nagminnie z ust do ust przekazywana: ograniczenie tworzy mistrza.

Wybrane aforyzmy Tadeusza Kotarbińskiego

Światło, które oślepia, gorsze jest od ciemności.

Przeszłość zachowana w pamięci jest częścią teraźniejszości.

Filozofia przystosowana do chwili staje się chwilozofią.

Kapitalizm – roślinność jak w lesie, socjalizm – roślinność jak w ogrodzie.

Rozum w pełni rozkwita pod strażą wolności, wolność rozkwita w pełni pod strażą rozumu.

Lepiej nic nie mówić niż mówić o niczym.

Zwierzęta nie mają rozumu, lecz tylko człowiek może być głupcem.

Czy mogą budzić płomień myśli dociekliwej nauczyciele, którzy oglądają się na prawo i na lewo, zanim powiedzą coś z własnego przekonania?

Trzeba się kształcić tak, by się stać zajmującym towarzyszem dla siebie samego.

Sceptyk jest to myśliciel stanowczo przekonany o niepewności wszelkich przekonań.

Anarchia – każdy jest suwerenny, demokracja – nikt nie jest suwerenny, monarchia – jeden jest suwerenny.

Nudzić się może tylko ten, kto sam jest nudny.

Przyjaciele na ogół pomagają żyć i przeszkadzają pracować.

Ten tylko odczuwa pustkę w życiu, kto ma pustkę w sobie.

Sen jest to skracanie sobie życia w tym celu, aby je wydłużyć.

Na półkach z dziełami Tadeusza Kotarbińskiego królują najpierw publikacje naukowe, takie jak: Szkice praktyczne. Zagadnienia z filozofii czynu (1913), Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk (1929), Kurs logiki dla prawników (1951), Traktat o dobrej robocie (1955), Sprawność i błąd (1956), Wykłady z dziejów logiki (1957), Medytacje o życiu godziwym (1966), Abecadło praktyczności (1972), Myśli o ludziach i ludzkich sprawach (1986), Żyć zacnie (1989).

A z czysto literackich są to tomy poetyckie: Wesołe smutki (1956), Rytmy i rymy (1970), Wiązanki (1973), Poezje wybrane (1984) i zbiór błyskotliwych mądrości: Aforyzmy i myśli. Od 1990 roku są wydawane Dzieła wszystkie (t. 1–3 1990, t. 4 1995) Tadeusza Kotarbińskiego.

Stefania Pruszyńska

Źródła:

Tadeusz Kotarbiński, Medytacje o życiu godziwym, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1966

Tadeusz Kotarbiński Aforyzmy i myśli, Seria: Biblioteczka Aforystów, PIW, Warszawa 1986

Encyklopedia PWN

Na fot.: Tadeusz Kotarbiński

Źródło fot.: Uniwersytet Łódzki, Biuro Prasowe

Tags: *Autorka tekstu: Stefania Pruszyńska *Eseje * Utwory * Artykuły* **Rozmowy – wywiady – sondaże* *Reportaże* *Recenzje* *Felietony* *Polemiki* *Informacje*Autor obrazu - UŁ - Biuro Prasowe Cytaty*Aforyzmy*Przysłowia...Krużganki kultury NAUKA * Badacze * Odkrywcy * Wydarzenia * Uczelnie Obrazy * Grafiki * Rysunki * Fotografie * Filmy * Plakaty * Nagrania Pisarze * Poeci * W ogrodach literatury Tadeusz Kotarbiński

— Stefania Pruszyńska

(Stefania Pruszyńska oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka. Redaktor naczelna, wydawca, autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl (od 2006 r.) Autorka publikacji różnych gatunków (eseje, recenzje, felietony, reportaże, wywiady, fotoreportaże), utworów literackich (poetyckich i prozy poetyckiej, opowiadań, utworów satyrycznych, grotesek, aforyzmów) oraz artystycznych sztuki plastycznej. Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej literackiej, a w plastycznej mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia w obrazach o indywidualnym, rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PUBLIKACJE RÓŻNOGATUNKOWE (co najmniej 2 tys.): publicystyka, eseje, felietony, wywiady, recenzje, reportaże, fotoreportaże, utwory artystyczne: literackie i sztuki plastycznej – zarówno w Gazecie IMPRESJee.pl (od 2006 r.), własnych autorskich witrynach artystycznych (Poezja, Stefania Pruszyńska, ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska w latach: 2007-2019), własnym zbiorze poezji „Szepty dalekobieżne” (San Francisco ), jak i w wielu czasopismach ogólnopolskich i regionalnych (również w cyklicznych wydawnictwach: rocznikach) – kulturalnych, literackich, muzycznych, książkach innych autorów, antologiach poetyckich (np. Lednickiej Wiosny Poetyckiej), antologiach poezji współczesnej i antologiach poetyckich dwujęzycznych (np. w latach 2017-2023: Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej, wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”), charytatywnych i tematycznych. NAJNOWSZE PUBLIKACJE (oprócz zamieszczanych na bieżąco w Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl) w: kwartalniku literackim „Protokół Kulturalny” (nr 84/2023), antologii poświęconej pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 (wyd. Posnania, Poznań, czerwiec 2023) oraz antologii VII Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej „Jesienny dotyk poezji” (wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, październik 2023). Także publikowała i publikuje w witrynach macierzystych środowisk dziennikarskich i literackich. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PREZENTACJE UTWORÓW ARTYSTYCZNYCH. ⇒⇒⇒⇒Poetyckie na: spotkaniach autorskich, festiwalach kulturalnych, jako gość poetycki koncertów, specjalnych spotkań okolicznościowych i różnych społeczności, zaprzyjaźnionych twórców, wieczorach Klubu Literackiego, w kolejnych edycjach Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej WO ZLP oraz kaliskich „Aforystykonów” WO ZLP (w Poznaniu m.in.: w klubie ZAK, PoemaCafe, Pałacu Działyńskich, Domu Romskim, Domu Bretanii, siedzibie PO ZLP na os. Powstańców Warszawy w 2015 r., na Wydziale Dziennikarstwa UAM w kampusie na Morasku, Auli UAM w 2017 r., Collegium Minus UAM, siedzibie KL „Dabrówka” na Piątkowie, w Dwujęzycznym Liceum im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego; poza Poznaniem – w: Kaliszu, Nieszawie, Ludwikowie, Międzyzdrojach, a poza Polską – na greckiej Krecie w Rethymno i Adelianos Kampos w 2010 r). ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z 35-letnim doświadczeniem zawodowym z pracy dziennikarskiej i redaktorskiej, a także artystycznej w redakcjach i wydawnictwach (od 1989). Etatowo: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), własnej Agencji „Promotion” (1993), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000). ⇒⇒⇒⇒⇒ Od 2006 r. redaktor naczelna, niezależna wydawczyni, redaktor-autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee, obecnie pod nazwą IMPRESJee.pl, o profilu kulturalnym. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z DOŚWIADCZENIEM WIELOASPEKTOWEJ WSPÓŁPRACY (dziennikarskiej, autorskiej artystycznej, redaktorskiej) z wieloma czasopismami, w tym polonijnymi (w latach 1992-2010: dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn) oraz licznymi ogólnopolskimi i regionalnymi czasopismami kulturalnymi, literackimi (od wielu lat z „Protokołem Kulturalnym”) oraz wydawnictwami-wydawcami książek literackich i antologii poezji. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ TAKŻE REDAKTOR PROWADZĄCA I REDAKTOR-KOREKTOR (z wieloletnim doświadczeniem): czasopism (miesięczników i tygodników), monografii, albumów artystycznych i historycznych, książek poetyckich i prozy, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów i prac naukowych i in. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAGRODY: w ogólnopolskim konkursie Miesięcznika Kulturalnego „Arkusz” Poznań-Warszawa-Kraków-Wrocław, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” (1996), oraz laur „Dziennikarskie Koziołki 2017” w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia Dziennikarzy RP – dla swojej redakcji IMPRESJee.pl za wieloaspektowe realizacje. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM) oraz Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (AE). ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Ideowiec - miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka idei dialogu kultur i jej rozwoju.