w obwodzie 9,15 m − Croft Castle, Anglia (2006)
Autor fotografii 1 − 4: Krzysztof Borkowski
Krzysztof Borkowski oddaje się z pasją gromadzeniu dokumentacji, pomiarom obwodów wielowiekowych drzew, a zwłaszcza ich uwiecznianiem na zdjęciach. Obfotografował setki niezwykłych drzew, w tym wiele pomników przyrody, rosnących zarówno w Polsce, jak i w różnych krajach Europy i świata. Posiada zbiór ok. 480 fotografii, który jeszcze w całości nie został upubliczniony. Wybrane zaś z tego zbioru fotografie zaprezentował na wystawie „Stare drzewa Europy”, zorganizowanej przez Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Muzeum Dendrologicznym, mieszczącym się w jednej z najstarszych budowli parkowych Arboretum Kórnickiego.
W otwarciu tej ekspozycji uczestniczyli naukowcy: dr Tomasz Bojarczuk, Lesław Rachwał − z Instytutu Dendrologii PAN i wielu miłośników a zarazem obrońców natury, a wśród nich Lechosław Lerczak, oraz zaciekawieni przedstawiciele pokrewnych profesji czy poszukujący niebanalnych inspiracji.
Krzysztof Borkowski, będący Wielkopolaninem, bowiem jest związany z Puszczykowem, nieodległym przecież od Rogalina, gdzie znajdują się najbardziej w Polsce znane wielowiekowe dęby, podczas wernisażowego spotkania objaśniał, że tematyką dendrologiczną zajmuje się od dawna, amatorsko, z czystej pasji poznawczej i woli dokumentacji najciekawszych obiektów. Wspominał niektóre przygody z podobnie nastawionymi pasjonatami, których spotykał przypadkowo w różnych krajach. A to właśnie oni niejednokrotnie wskazywali mu drzewa zasługujące na uwagę i utrwalenie na kliszy. Przyznawał też, że w wielu przypadkach dotarcie do celu nie było łatwe − wymagało pokonania tysięcy kilometrów i to nie tylko jednym środkiem komunikacji.
Na wystawie Krzysztof Borkowski umieścił 37 fotografii drzew rosnących w Anglii, Danii, Estonii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Niemczech, Polsce, Portugalii, Szwecji, we Włoszech, na Węgrzech, Litwie, Łotwie. Najbardziej imponujący to najgrubszy dąb Europy „Kvilleken” 14,75 m (Norra Kvill − Szwecja) (patrz: fot. 4). W Polsce mamy takie okazy, jak dęby: „Napoleon” i „Chrobry”, Dęby Rogalińskie czy platan z Dobrzycy.
Pierwotnie wystawienie fotografii nie było w planie Krzysztofa Borkowskiego, miały one być jedynie zebrane w albumie. Niewykluczone, że było to raczej wahanie, które miało związek z tym, na co wskazywał sam autor tych prac: zróżnicowana ich jakość. K. Borkowski wyjaśniał, że jest ona konsekwencją specyfiki klimatu, w którym żyją niektóre z tych drzew. Dopowiadał ponadto, nie bez wyczuwalnego a skrywanego żalu jako skrupulatny dokumentalista i niezwykle wrażliwy na ich obraz, że nierzadko nie miał możliwości czekania na zmianę warunków oświetlenia czy powtórzenie poszczególnych ujęć z uwagi na ściśle określony czas i zaplanowaną trasę podróży.
Niewątpliwie dobrze się stało, że K. Borkowski zdecydował się na pokaz tych niezwykłych fotografii, zresztą kilku z nich wykonanych z wyraźną i oryginalną intuicją artystyczną (jak np. na fot. 1), bo przecież dla większości z nas sposobność ujrzenia gołym okiem tak imponujących ponadczasowością i wyglądem okazów żywej natury Starego Kontynentu jest nieosiągalna.
Co zaś dodatkowo godne uwagi i naśladownictwa (gdy obiekt np. fotografii jest niezwykle rzadki, a może rozbudzić zainteresowanie albo stać się dokumentem w nauce czy wręcz przekonać kogoś do podejmowania śmiałych i wytrwałych poszukiwań innych unikatów) − Krzysztof Borkowski udostępnił do wglądu uczestnikom-gościom wernisażu również spory zestaw publikacji książkowych, związanych tematycznie ze starymi drzewami − w tym wiele albumów z krajów europejskich. Nie zabrakło wśród tych wydawnictw najbardziej z nich znanego: „Monumentale bomen in Europa” Jeroena Patera z fotografiami i dokumentacją drzew z 22 krajów Europy. Autor tego albumu był, podobnie jak dr T. Bojarczuk, inspiratorem i towarzyszem wielu wypraw Krzysztofa Borkowskiego. A on sam wspominał o tym z ożywieniem i wskazał z uśmiechem na treść dedykacji Jeroena Patera na stronie tytułowej tego wydawnictwa (do odczytania na fot. wyżej).
Kórnicki wernisaż wystawy prac fotograficznych Krzysztofa Borkowskiego odbył się 5 października 2007 roku.
Stefania Golenia Pruszyńska
Fot.: Krzysztof Borkowski
Fot. z wernisażu wystawy ze zbioru dok. z tego wydarzenia udostępnione redakcji przez Krzysztofa Borkowskiego z dnia 5.10.2007 r., oprac.: Stefania Pruszyńska
Prezentuję tutaj dla zainteresowanych spis pokrewnych tematycznie wydawnictw z poszczególnych krajów Europy:
1. Jeroen Pater, „Monumentale bomen in Europa”; Anglia: 1. „Champion Trees of Britain & Ireland”, Ed Dr Owen Johnson, The Tree Register; 2. „Meetings with Remarkable Trees”, Thomas Pakenham; 3. „Tree Heritage of Britain and Ireland”, Andrew Morton; 4. „The Tree Register”, Newsletter No.16; Czechy: 1. „What trees remem ber”, M. Hruskova, J. Turek; 2. „Acta Pruehoniciana 1998”; Dania: 1. „Beronmte Danske traeer”, Helge V. Qvistorff; Estonia: 1. „Eesti pólispuud”, Hendrik Relve; Finlandia: 1. „Vihreat jattilaset, Suomen paksuimmat puut”, Niilo Karhu; Francja: 1. „Aupres de mon chene”, Roger Devaux; Holandia: 1. „Monumentale bomen in Nederland”, Gerrit de Graaff; Niemcy: 1. „Baumzeit”, Verena Eggmann und Bernd Steiner; 2. „Alte liebenswerte Baume in Deutschland”, H. J. Fróhlich; Polska: 1. „Najstarsze drzewa w Polsce”, Cezary Pacyniak; 2. „Sławne drzewa województwa śląskiego”, Aleksander Żukowski; 3. „Świadkowie naszych dziejów”, Stanisław Szwarc-Bronikowski; Szwajcaria: 1. „Schweizerische Beitrage zur Dendrologie”, 46/1999-2000; Szwecja: 1. „Svenska Jattetrad”, Per Ósterman; 2. „Gamla ekar”, Ake Carlsson, Tore Hagman; Wegry: 1. „MAGyArorszag Lepgnagyobb Fai − Dendromania: Posfai Gyorgy”; Włochy: 1. „Gli alberi monumentali d`Italia”, Isole e Centro Sud; 2. „Gli alberi monumentali d`Italia”, Il Centro e II Nord; 3. „Gli alberi monumentali d`Italia”, Guida.
* Panu Krzysztofowi Borkowskiemu składam serdeczne podziękowanie za przekazanie fotografii do niniejszej publikacji o wernisażu wystawy w Kórniku
Stefania Golenia Pruszyńska
