Co wspólnego ma trening tancerza z ludzką percepcją? Badania dotyczące tańca w kontekście wiedzy o procesach poznawczych prowadzi badacz teatru z Uniwersytetu Łódzkiego we współpracy z studentami Akademii Muzycznej w Łodzi. Ich wnioski mają pomóc doskonalić pracę sceniczną.
Autorem projektu badawczego „Funkcje i metody dystrybucji uwagi we współczesnym teatrze tańca” jest Tomasz Ciesielski – badacz teatru z UŁ, a także choreograf i tancerz. Jego projekt to – jak podkreśla – próba spojrzenia bezpośrednio na doświadczenie tańca – nie poprzez kontekst, technikę lub historię, lecz „stawiając w centrum procesy poznawcze, jakie pozwalają tańczyć i fascynować się, oglądając taniec”.
W ramach projektu przeprowadzone zostaną szczegółowe kwerendy, badania w trybie practice-based research, testy kognitywne (poznawcze), a także konsultacje ze specjalistami zagranicznymi. Badacz wykorzystuje w projekcie najnowsze ustalenia nauk o poznaniu, które dzięki rozwojowi technologii i interdyscyplinarnemu podejściu, pozwalają – jak mówi – „dostrzegać coraz subtelniejsze aspekty ludzkiej percepcji”.
W projekcie finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki biorą udział studenci choreografii z Akademii Muzycznej w Łodzi. Ta ostatnia jest również partnerem części empirycznej projektu. Uczestnicy zostali losowo podzieleni na dwie grupy warsztatowe. Jedna uczestniczyła w zajęciach „Fighting Monkey”, czyli techniki łączącej sztuki walki z treningiem tańca współczesnego w nowatorski sposób. Druga grupa miała zajęcia z techniki i repertuaru tańca współczesnego w oparciu o technikę ruchu Rudolfa Labana. Wszyscy brali udział w testach poznawczych przed, tuż po i dwa tygodnie po warsztatach.
W testach badana jest przede wszystkim uwaga przestrzenna. „Oprogramowanie i urządzenia, które wykorzystujemy, pozwalają nam na zbieranie szerokich danych dotyczących m.in. czasu reakcji, pamięci i wyobraźni przestrzennej. Opieraliśmy się z jednej strony o istniejące, szeroko weryfikowane rozwiązania, jak baterie testów Cantab stworzone w Cambridge, a drugiej – o autorskie adaptacje do tańca istniejących rozwiązań, takich jak Test Łączenia Punktów” – opowiada Tomasz Ciesielski.
I podkreśla, że celem badań jest sprawdzenie, „na ile praca z uwagą jest częścią treningu tancerza i czy możliwe jest, w oparciu o istniejące dyskursy kognitywistyki, psychologii poznawczej lub fenomenologii opisanie uwagi u tancerzy i wykorzystanie tego w praktyce twórczej”.
Tomasz Ciesielski ma nadzieję, że badania pozwolą rozszerzyć zakres wiedzy oraz narzędzi wykorzystywanych przez współczesną humanistykę w badaniu fenomenów kulturowych, a w szczególności teatralnych.
„Badanie uwagi tancerza wynika z chęci lepszego zrozumienia fenomenu, z którym codziennie spotykają się artyści tańca, i z którym pracują zwykle bardzo intuicyjnie” – dodaje badacz i artysta.
Ciesielski podkreśla, że potocznie, nawet wśród artystów, ciało uważane jest za kluczowy, ale też wystarczający materiał pracy tancerza. W rzeczywistości jednak np. choreografowie często spotykają się z sytuacją, gdy fizyczne przygotowanie performera i jego znajomość choreografii są bardzo dobre, a jednak wciąż nie pojawia się oczekiwana jakość sceniczna.
„W takich momentach tancerz często nie potrzebuje kolejnych godzin treningu, tylko dobrej sugestii, by skierować swoją uwagę na coś innego: relację z przestrzenią, rytm, muzykę, partnera i to nagle zupełnie zmienia wykonywany materiał. Innymi słowy, przeniesienie uwagi tancerza na odpowiedni aspekt jego doświadczenia ma ogromny wpływ na jego działanie na scenie” – mówi Tomasz Ciesielski, doktorant na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego.
W podobny sposób – jego zdaniem – bardzo istotna jest zdolność tancerzy do podtrzymywania przez długi czas skupienia jednocześnie przynajmniej na muzyce, rytmie, linii ciała czy innych performerach na scenie.
Tomasz Ciesielski jest również członkiem zespołu przygotowującego „Słownik tańca XX i XXI wieku”, tworzonego w ramach projektu finansowanego przez NPRH. (PAP)
szu/ zan/
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
