Sympozjum „Wilno w kulturze Wielkopolski” zaangażowało przedstawicieli nauki zajmujących się szczegółowymi rozpoznaniami tropów kultury Wilna w regionie Wielkopolski, pozostawionych przez twórczych Wilnian. Jak wiele mówią liczne odwołania do historii, tradycji i samego Wilna czy związków znanych Wilnian z Wielkopolską i Wielkopolan z Wilnem, dowiodły obrady.
Nad „Obrazem Wilna w świadomości Wielkopolan” skupił się prof. dr hab. Marceli Kosman, a „Językowy obraz ojczyzny w poezji Kazimiery Iłłakowiczówny” przedstawiła dr Karolina Ruta, zaś dr Marta Wrześniewska-Pietrzak omówiła „»Wiatrołomy« Eugeniusza Paukszty z perspektywy współczesnego czytelnika”. Z tych wystąpień – bardzo obszernych i bogatych w wiele szczegółów wyłoniła się arcyciekawa panorama Wilna, ludzi i postaci, które pozostawiły w pamięci zbiorowej wiele śladów swoich dokonań, przeniesień obyczaju językowego czy też wartości kultury duchowej.
Interesująco wkomponował się w te wypowiedzi Tadeusz Szantruczek, który swoją fascynację kulturą Wilna i niezwykłą w tym mieście postacią przedstawił w referacie „Tadeusz Szeligowski – wileński poznaniak”. Cóż wiemy o Tadeuszu Szeligowskim i kto tak naprawdę zgłębił jego biografię, aby dojść do takiego jej znawstwa jak T. Szantruczek i żeby móc z taką swobodą opowiedzieć o nim – przyjezdnym do Wilna ze Lwowa. Wiadomo, że urodzony we Lwowie 13 września 1896 roku (a nie 15 września – jak mylnie niekiedy podają źródła, co podkreślał mówca), Tadeusz Szeligowski przybył do Wilna w 1923 r. Miasto było wyludnione – liczyło tylko 117 tys. mieszkańców. Uniwersytet zaczął działać, gdy reaktywowano go po 80-letniej przerwie. Od 1919 roku rozpoczął się exodus wybitnych ludzi – do Wilna zjeżdżać poczęli naukowcy z Galicji, nazywani tu w nieco pejoratywnym sensie – Galileuszami.
A gdzie zamieszkał T. Szeligowski z żoną i gdzie się przeprowadził? A jakie konflikty interesów istniały wśród elit i np. właśnie elity muzycznej, którą reprezentował? Na te kwestie słuchacze referatu nie tylko otrzymali odpowiedź, lecz nawet ujrzeli na ekranie różne obiekty, dom na Bachszta 10, Zarzeczu, budynek uniwersytetu, a i postacie. Wiadomo, że bohater tego wystąpienia był już wtedy muzycznie ukształtowany – i stał się miłośnikiem muzyki nowej. Wilno to jednak też „Reduta” z Mieczysławem Limanowskim i jakże znanym jednak – Juliuszem Osterwą oraz niezwykle ważną postacią – kierownikiem literackim Witoldem Hulewiczem. To właśnie Szeligowski z Hulewiczem pertraktowali stosunek muzyki do słowa. To w tym gronie wsłowienie Szymanowskiego zyskało uznanie, a inna osobistość: prof. Józefowicz bardzo chwalił tę muzykę. W Wilnie w 1926 r. odbyła się też premiera „Halki” Stanisława Moniuszki – po 75 latach milczenia o tym muzyku i jego dziele. Miał Szeligowski tyle aktywności, że mógłby obdzielić nimi wielu. W 1926 r. odkrył celę więzienną Adama Mickiewicza, a rok później w tej celi już zaczęły się odbywać prezentacje środowisk literackich. Nie imał się jednak Szeligowski centralnych stanowisk w różnych gremiach, lecz raczej – sekretarzował lub miał inne role. W Wileńskim Towarzystwie Filharmonicznym od 1927 r. – był kierownikiem literackim radia, świetnie radzącego sobie z konkurencyjnym – warszawskim. W audycji słowno-muzycznej – opera radiowa „Odys proszący”, później – środy literackie. I Karol Szymanowski, poznany przez Szeligowskiego w Pradze w 1927 r. W Wilnie przyjazdy Szymanowskiego były wielkim świętem. Jak wspominał Szantruczek, później działalność Szeligowskiego coraz bardziej się konkretyzowała – w rezultacie powstało Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej, w 1932 r. i został utworzony kwartet wokalny Pro Arte, który się przekształcił w tercet z siostrami Hanną i Barbarą Skarżankami i Szeligowską. Miejsca intensywnego działania Szeligowskiego to także: Rada Wiejskich Zrzeszeń Artystycznych (był tam sekretarzem), „Smogonia” (słowo to oznacza trawę dla niedźwiedzi), Wileńska Orkiestra Symfoniczna i znamienne powiedzenie Szeligowskiego: „Sztuka jest niezależna w warunkach jak najdalej posuniętej wolności”. Wiele wątków i postaci wiąże się z postacią Szeligowskiego i Wilnem, a i Poznaniem.
Dopełnienie stanowiła prezentacja multimedialna „Wilno i Wielkopolska w twórczości Napoleona Ordy” Barbary Napieralskiej, Anny Niedzieli, Małgorzaty Jagielskiej, Krystyny Liminowicz. Znakomite malarstwo, grafiki Ordy odsłaniają piękno Wilna – jego pejzażu, ludzi stanowi niezwykły obraz tamtej epoki, subtelnie przez tego artystę wyrażony.
Ryszard Liminowicz, postać znana w Poznaniu z licznych aktywności i popularyzowania Wilna, jego kultury, przedstawił „Moje spojrzenie na Wilno – Europejską Stolicę Kultury”.
Nie uczestniczył zaś w konferencji prof. dr hab. Grzegorz Strauchold z referatem „Eugeniusz Paukszta – pisarz na nowo odkryty”, usprawiedliwiając wcześniej tę okoliczność, o czym poinformował uczestników konferencji prezes WTK Stanisław Słopień.
Zainteresowani właśnie tym tematem poczuli się rozczarowani, tym bardziej że w maju br. WTK ogłosiło 2009 rok – Rokiem Paukszty. Jednak na sympozjum przybył syn pisarza Dominik Paukszta wraz z małżonką. Dostępne również były dla zainteresowanych przed wejściem do sali konferencyjnej książki pióra jego ojca, wydane przez poznańskie wydawnictwo „Replika”: „Ich trzech i dziewczyna”, „Młodość i gwiazdy”, „Znak żółwia”, „Wiatrołomy”. A w Poznaniu i w regionie odbyło się wiele spotkań poświęconych temu pisarzowi, w tym np. w Kargowej, gdzie w Gminnym Ośrodku Kultury 2 października 2009 zorganizowano Ogólnopolski Konkurs Literacki E. Paukszty „Małe Ojczyzny” – z udziałem młodzieży. Stamtąd też na konferencję przyjechała reprezentantka organizatorów.
Organizatorzy sympozjum: Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne w Poznaniu i Centrum Uniwersyteckie UAM Instytut Wielkopolski wraz z Towarzystwem Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział w Poznaniu, obradowali 5 grudnia 2009 w sali im. Lubrańskiego – Małej Auli UAM w Poznaniu, ul. Wieniawskiego 1. Co nieco dziwiło z uwagi na tematykę, rozmach organizacyjny, miejsce, postacie prezenterów i ich pasje, to jednak nie tak liczna publiczność, jakiej można było się spodziewać na tym wydarzeniu.
Stefania Pruszyńska
— Stefania Pruszyńska
Stefania Golenia - Stefania Pruszyńska
Redaktor, dziennikarka. Poetka i autorka utworów różnych gatunków literackich. Twórczyni artystycznych utworów sztuki plastycznej: obrazów, grafik, rysunków. Eseistka, recenzentka, felietonistka. Autorka wywiadów, rozmów, reportaży, fotoreportaży, fotografii reportażowych i artystycznych.
PRACA W REDAKCJACH I WYDAWNICTWACH: niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), polsko-amerykańskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej” (1996-2000), tygodniku „Wprost” (1996 – 2000). We współpracy inf. czy publicystyczna m.in. z prasą polonijną: dwutygodnikiem „Kurier” – Hamburg (od 1993 do 2010), wydawanymi w Londynie tytułami: „Tydzień Polski”, „Dziennik Polski” i z czasopismami w Polsce o profilu kulturalnym, społeczno-kulturalnym czy literackim. W poprzednich latach również we współpracy z miesięcznikami: „Welcome to Poznań”, „Merkuriusz Polska”, kwartalnikiem – Magazyn Muzyczny „Brzmienia” oraz m.in.: „Aspektami Kulturalnymi”, „ABC” i in. Aktualnie współpracuje z redakcją ukazującego się w Poznaniu: „Protokołu Kulturalnego” – czasopisma wydawanego przez Klub Literacki „Dąbrówka”. REDAKTOR-KOREKTOR: wielu mediów drukowanych (przeważnie miesięczników), publikacji książkowych, np. „Orły polskie” Henryka Zięby, monografii, np. Rafała Boettnera-Łubowskiego, „W kręgu światła i koloru. O twórczości Edmunda Łubowskiego”, albumów, biuletynów szkół wyższych, prac naukowych czy redaktor prowadząca rzadkich tematycznie publikacji książkowych, np. „Księga romska. Autobiografia. Prawo. Słownik” Władysława Iszkiewicza (wyd. Fundacja „Bahtałe Roma” 2013). W ramach współpracy ze Związkiem Literatów Polskich, z uczelniami wyższymi, m.in.: Wyższą Szkołą Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa (WSNHiD) – wydawcą „Studenckiego Graffiti”, Wyższą Szkołą Bankową w Poznaniu (WSB), Domem Wydawniczym „Netter” – wydawcą miesięcznika „Merkuriusz Polska”, redakcjami oraz fundatorami wydawnictw na rzecz popularyzacji dorobku kultury w Poznaniu i Wielkopolsce.
Redaktor naczelna, realizatorka i wydawca mediów autorskich: Gazety Autorskiej „IMPRESJee” www.impresjeee.blox.pl (nr 2190 w rejestrze prasy i czasopism SO w Poznaniu, maj 2007) i Portalu Autorskiego IMPRESJee.pl www.impresjee.pl. Także autorka-realizatorka własnych witryn artystycznych: Poezja, Stefania Pruszyńska oraz ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska. Zamieszcza w nich tylko niektóre swoje utwory literackie czy plastyczne.
TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA: LITERACKA I PLASTYCZNA * PUBLIKACJE UTWORÓW POETYCKICH: W WYDAWNICTWACH KSIĄŻKOWYCH – we własnym zbiorze „Szepty dalekobieżne” – Stefania Golenia Pruszyńska (San Francisco, 2009), książkach innych autorów, np. w książce biograficznej wirtuoza skrzypiec Miklosza Deki Czurei, zw. Królem Czardasza. Najnowsze – w polsko-niemieckiej antologii polskiej poezji IV – Anthologie der polnischen Lyrik IV „Jak podanie ręki” – „Wie ein Haendedruck” (wyd.: Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, 2018), w Antologii poezji współczesnej X, tłumaczenie polsko-francuskie – „Jak podanie ręki” – „Comme serrer la main” (wyd.: Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, 2018), „Po-tyczki aforystów” III, wyd. Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich 2018 i in. * W CZASOPISMACH: „Protokół Kulturalny”, „Welcome to Poznań”, „Merkuriusz Polska” * W MEDIACH INTERNETOWYCH: Gazecie Autorskiej „IMPRESJee” www.impresjeee.blox.pl i Portalu Autorskim IMPRESJee.pl www.impresjee.pl i innych. *W WITRYNACH AUTORSKICH: Poezja – Stefania Pruszyńska oraz ArtGrafPoeFoto – Stefania Pruszyńska. *PREZENTACJE LITERACKIE: na biesiadach literackich w ramach programu festiwali kulturalnych w „Domu Bretanii”, Nieszawie w woj. wielkopolskim, w poznańskim Domu Romskim (organizowanych przez Fundację „Bahtałe Roma”), na Krecie (w Adelianos Kampos i Rethymno, 2010 r.), w Radiu Emaus w cyklicznej audycji „Posłuchaj bicia serca” (2012 ), na spotkaniach literackich, autorskich w poznańskim Klubie Literackim „Dąbrówka” (2013, 2017), w Auli UAM w ramach programu koncertu Międzynarodowej Orkiestry Cygańskiej (Poznań, 20 sierpnia 2017), w Muzeum Etnograficznym w Poznaniu (17 listopada 2018), podczas organizowanych przez Wielkopolski Oddział Związku Literatów Polskich: II Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej (Piła, październik 2018) i „Aforystykonu” (Kalisz, 30 listopada 2018);
TWÓRCZOŚĆ PLASTYCZNA *EKSPOZYCJE PRAC PLASTYCZNYCH NA WYSTAWACH: VIII MASTRiN pn. Harmonia – w Pałacu Działyńskich w Poznaniu (w Roku Czesława Miłosza – 2011), w Bibliotece Publicznej w Buku, w Auli UAM – na wystawie okołokoncertowej (20 sierpnia 2017), w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim na wystawie okołokonferencyjnej, związanej z wprowadzaniem do szkół zajęć o kulturach (14 grudnia 2017). Pokazy: w Klubie Literackim „Dąbrówka (2013 i 2017), a wcześniej – na Krecie (w Adelianos Kampos i Rethymno, 2010). *PUBLIKACJE GRAFIK I RYSUNKÓW. Rysunki: satyryczne w Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1990-1991). Grafiki: w miesięczniku „Welcome to Poznań”, we własnym zbiorze poetyckim „Szepty dalekobieżne” (San Francisco 2009), na okładkach wydawnictw książkowych związanych z Lednicką Wiosną Poetycką wyd. przez Poznański Oddział Związku Literatów Polskich: „Żeby marzyć” – wiersze dzieci, „W Gaju Poezji. Lednicka Wiosna Poetycka 1997 – 2015” w oprac. Jana Grada, w Gazecie Autorskiej „IMPRESJee” i Portalu Autorskim IMPRESJee.pl oraz w artystycznych witrynach autorskich: ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska i Poezja, Stefania Pruszyńska.
NAGRODY: miesięcznika kulturalnego „Arkusz”, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” – w konkursie na felieton (1996), a „Dziennikarskie Koziołki 2017” w kategorii: Redakcja, przyznane przez Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej otrzymała podczas gali laureatów. na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (9 maja 2017). NAUKA. Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza i poznańskiej Akademii Ekonomicznej. POGLĄDY. Jest zwolenniczką rozwoju dialogu kultur różnych narodów za pośrednictwem indywidualnych twórców i przedstawicieli organizacji środowisk artystycznych, kulturalnych i naukowych.
(Zaktualizowano: 17 lutego 2019 r.)
